Ile wynosi zasiłek rehabilitacyjny i co warto o nim wiedzieć?

Zasiłek rehabilitacyjny to forma wsparcia dla osób, które po dłuższej chorobie nadal nie są zdolne do pracy, ale mają szansę na odzyskanie sprawności po dalszym leczeniu lub rehabilitacji. Świadczenie to wypłacane jest przez ZUS i stanowi przedłużenie pomocy po zakończeniu okresu pobierania zasiłku chorobowego. W artykule wyjaśniamy, ile wynosi zasiłek rehabilitacyjny, jak długo można go otrzymywać, kto może się o niego ubiegać i jakie dokumenty należy złożyć. Przyglądamy się także sytuacji po zakończeniu wypłat i odpowiadamy na najczęstsze pytania.

Zasiłek rehabilitacyjny to świadczenie wypłacane przez ZUS osobom, które po wyczerpaniu zasiłku chorobowego pozostają niezdolne do pracy, ale mają szansę na odzyskanie sprawności dzięki dalszemu leczeniu lub rehabilitacji. Przysługuje zarówno pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę, jak i osobom objętym dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, na przykład przedsiębiorcom. 

Celem świadczenia jest zapewnienie środków do życia w okresie przejściowym – pomiędzy zakończeniem okresu choroby a powrotem do aktywności zawodowej lub przejściem na inne formy zabezpieczenia, takie jak renta z tytułu niezdolności do pracy.

Zasiłek rehabilitacyjny jest finansowany ze środków ZUS i przysługuje z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego. Aby można było go otrzymać, muszą zostać spełnione określone warunki:

Świadczenie może być przyznane na maksymalny okres 12 miesięcy (360 dni), jednorazowo lub w kilku częściach – w zależności od oceny stanu zdrowia.

Zasiłek rehabilitacyjny przysługuje osobie ubezpieczonej, która:

O zasiłek można ubiegać się bezpośrednio po zakończeniu L4, a nawet po ustaniu zatrudnienia, o ile w trakcie niezdolności do pracy nadal podlega się ubezpieczeniu chorobowemu (lub miało się je w czasie zatrudnienia). Zasiłek rehabilitacyjny po ustaniu zatrudnienia również przysługuje – pod warunkiem spełnienia wszystkich wymaganych kryteriów.

Zasiłek rehabilitacyjny nie ma jednej stałej kwoty – jego wysokość jest ustalana indywidualnie i zależy od tzw. podstawy wymiaru, czyli średniego wynagrodzenia brutto (lub zadeklarowanego dochodu w przypadku przedsiębiorców), od którego odprowadzano składki na ubezpieczenie chorobowe. ZUS wypłaca świadczenie jako procent tej podstawy – w zależności od długości pobierania zasiłku i przyczyny niezdolności do pracy.

W praktyce osoby z wyższą podstawą składek otrzymają większe świadczenie, a ci, którzy opłacali niższe składki – odpowiednio niższe. Na wysokość zasiłku nie wpływa staż pracy, lecz suma i ciągłość opłacanych składek.

Zobacz również: Ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych i komu przysługuje?

Wysokość zasiłku rehabilitacyjnego określana jest procentowo w stosunku do podstawy wymiaru i zależy od tego, jak długo trwa jego pobieranie oraz z jakiego powodu wystąpiła niezdolność do pracy:

Podstawę obliczenia stanowi średnie miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeśli ubezpieczony pracował krócej, bierze się pod uwagę krótszy okres – z pełnych miesięcy, za które odprowadzano składki. Nie liczy się liczba przepracowanych lat, lecz okres objęcia ubezpieczeniem i wysokość podstawy wymiaru składek.

Sprawdź także: Jak odliczyć samochód w ramach ulgi rehabilitacyjnej?

W sytuacjach, gdy niezdolność do pracy wynika z wypadku przy pracy albo choroby zawodowej, zasiłek rehabilitacyjny przysługuje w pełnej wysokości, czyli 100% podstawy wymiaru, przez cały okres pobierania świadczenia. Jest to rozwiązanie korzystniejsze niż w przypadku standardowych zachorowań, gdzie obowiązują niższe stawki procentowe.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje na czas niezbędny do odzyskania zdolności do pracy, jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Może zostać przyznane w całości lub etapami – zależnie od decyzji lekarza orzecznika ZUS. Długość okresu wypłaty jest zawsze uzależniona od stanu zdrowia ubezpieczonego oraz jego rokowań medycznych.

Wniosek o zasiłek można złożyć po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, czyli zazwyczaj po 182 dniach niezdolności do pracy (lub po 270 dniach – w przypadku ciąży bądź gruźlicy). W praktyce oznacza to możliwość uzyskania świadczenia zaraz po zakończeniu zwolnienia lekarskiego, pod warunkiem że orzecznik ZUS uzna szansę na poprawę stanu zdrowia.

ZUS może przyznać zasiłek na krótszy okres – np. 3 lub 6 miesięcy. Gdy po jego upływie osoba ubezpieczona nadal nie jest zdolna do pracy, a jej stan zdrowia rokuje poprawę, możliwe jest uzyskanie przedłużenia. W tym celu trzeba złożyć nowy wniosek oraz uzyskać pozytywną opinię lekarza orzecznika.

Aby uzyskać zasiłek rehabilitacyjny, należy złożyć wniosek przed zakończeniem okresu zasiłku chorobowego. Rekomenduje się, aby zrobić to z wyprzedzeniem – najlepiej na około 6 tygodni przed jego wygaśnięciem.Dzięki temu możliwe jest zachowanie ciągłości wypłat i uniknięcie przerwy w świadczeniach. Wymagane dokumenty można dostarczyć osobiście do ZUS, wysłać pocztą lub złożyć elektronicznie przez PUE ZUS.

Sposób składania wniosku zależy od formy zatrudnienia:

We wszystkich przypadkach obowiązują te same terminy i kanały składania wniosku.

Do wniosku o zasiłek rehabilitacyjny należy dołączyć:

Po przekazaniu dokumentów ZUS może skierować osobę ubiegającą się o świadczenie na badanie do lekarza orzecznika lub przed komisję lekarską. Pozytywna opinia umożliwia przyznanie zasiłku rehabilitacyjnego. Decyzja zapada zazwyczaj w ciągu 30 dni od złożenia kompletu dokumentów.

Zasiłek rehabilitacyjny może być wypłacany także po zakończeniu zatrudnienia, jeśli niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i został wykorzystany pełny okres zasiłku chorobowego. W poniższych akapitach wyjaśniamy najważniejsze kwestie związane z tą sytuacją.

Osoba pobierająca zasiłek rehabilitacyjny po zakończeniu zatrudnienia co do zasady zachowuje prawo do świadczeń z NFZ, o ile nadal podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku świadczeń wypłacanych przez ZUS to on zgłasza taką osobę do ubezpieczenia zdrowotnego i opłaca składki przez cały okres wypłaty.

Warto rozważyć także prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Może ono zapewnić szybszy dostęp do specjalistów, badań oraz rehabilitacji.

Po rozwiązaniu umowy pracodawca nie ma już obowiązków wobec ZUS w zakresie obsługi zasiłku rehabilitacyjnego. Jeśli jednak zatrudnienie nadal trwa, musi na bieżąco przekazywać do ZUS wymagane dokumenty, potwierdzać okresy niezdolności do pracy oraz dbać o ciągłość ubezpieczeniową pracownika.

Warto przy tym pamiętać, że osoby przebywające na zasiłku rehabilitacyjnym mogą być nadal objęte dodatkowym wsparciem, tj. ubezpieczeniem grupowym w pracy, jeśli umowa nie została rozwiązana. Zakres ochrony i ewentualne świadczenia z tytułu niezdolności do pracy zależą jednak od szczegółowych zapisów w OWU danego produktu.

Zakończenie stosunku pracy nie odbiera prawa do świadczenia, o ile niezdolność do pracy rozpoczęła się w okresie ubezpieczenia. Jeśli umowa nadal trwa, pracodawca może złożyć wniosek o zasiłek rehabilitacyjny w imieniu pracownika.

Zasiłek rehabilitacyjny przysługuje niezależnie od rodzaju schorzenia, formy zatrudnienia czy okoliczności życiowych – kluczowe są rokowania co do odzyskania zdolności do pracy oraz spełnienie warunków formalnych.

W praktyce wiele osób ma jednak wątpliwości, czy świadczenie przysługuje np. przy depresji, po zawale serca, w ciąży, po rozwiązaniu umowy, a także w sytuacjach takich jak wypadek komunikacyjny w pracy czy wyjazd za granicę. Poniżej omawiamy najczęstsze nietypowe przypadki, które mogą budzić pytania.

Rodzaj choroby nie ogranicza prawa do świadczenia. Zasiłek rehabilitacyjny może być przyznany zarówno w przypadku chorób układu ruchu (np. powikłań po urazach kręgosłupa), jak i zaburzeń psychicznych, w tym depresji. Warunkiem jest opinia lekarza orzecznika ZUS potwierdzająca szansę na powrót do pracy po leczeniu lub rehabilitacji.

Jeśli kobieta w ciąży wyczerpie okres zasiłku chorobowego (do 270 dni), a nadal nie może pracować z powodów zdrowotnych, może ubiegać się o zasiłek rehabilitacyjny. Świadczenie to przysługuje również po ustaniu zatrudnienia, o ile spełnione są warunki ubezpieczenia.

Zasiłek rehabilitacyjny przysługuje osobie ubezpieczonej, a nie dziecku. Nie jest to świadczenie opiekuńcze. Jeśli jednak opiekun dziecka doznał uszczerbku na zdrowiu i nie może pracować, może wnioskować o zasiłek na własny użytek – pod warunkiem że spełnia kryteria zdrowotne i formalne.

Wyjazd za granicę, także do sanatorium, w czasie pobierania zasiłku rehabilitacyjnego wymaga zgody ZUS. Należy wcześniej złożyć odpowiedni wniosek i uzasadnić cel wyjazdu. Brak zgłoszenia może skutkować wstrzymaniem wypłaty świadczenia.

Zasiłek rehabilitacyjny wyklucza jednoczesne pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeśli ZUS uzna, że rokowania są złe, może zaproponować przejście na rentę. Osoby pobierające zasiłek nie otrzymują „trzynastki” ani dodatków socjalnych typowych dla emerytów.

Zasiłek rehabilitacyjny podlega opodatkowaniu i jest wykazywany w formularzu PIT-11A, wystawianym przez ZUS. W okresie jego pobierania nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego. Po zakończeniu świadczenia możliwa jest rejestracja w urzędzie pracy i ubieganie się o inne formy wsparcia, na przykład zasiłek dla bezrobotnych.

Po zakończeniu okresu pobierania zasiłku rehabilitacyjnego mogą wystąpić różne scenariusze – w zależności od stanu zdrowia i sytuacji zawodowej danej osoby. Jeśli leczenie nie przyniosło pożądanej poprawy, a powrót do pracy nadal nie jest możliwy, warto rozważyć złożenie wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Decyzję w tej sprawie podejmuje lekarz orzecznik ZUS.

Osoby, które nie odzyskały pełnej zdolności do pracy, ale nie spełniają warunków do uzyskania renty, mogą zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotne. Możliwe jest wówczas ubieganie się o zasiłek dla bezrobotnych po zasiłku rehabilitacyjnym (o ile spełnione są warunki ustawowe).

Warto również pamiętać, że jeśli niezdolność do pracy była skutkiem wypadku przy pracy, można dodatkowo ubiegać się o odszkodowanie za wypadek przy pracy, niezależnie od świadczeń z ZUS.

Jeśli stan zdrowia pozwala, możliwy jest powrót do dotychczasowego zatrudnienia lub podjęcie nowej pracy – zgodnie z aktualnymi możliwościami zawodowymi i lekarskimi zaleceniami.

Zasiłek rehabilitacyjny to forma czasowego wsparcia, ale nie zawsze wystarcza na pokrycie wszystkich kosztów leczenia, rehabilitacji czy utrzymania w dłuższej perspektywie. Dlatego warto pomyśleć o dodatkowym zabezpieczeniu finansowym – zwłaszcza gdy realnym zagrożeniem jest ryzyko długotrwałej niezdolności do pracy lub poważnej choroby.

Najlepszym rozwiązaniem będzie odpowiednio dobrana polisa z rozszerzoną ochroną zdrowotną. Dzięki nowoczesnym narzędziom, takim jak porównywarka ubezpieczeń na życie dostępna na stronie CUK, można łatwo zestawić oferty różnych towarzystw i wybrać wariant najlepiej dopasowany do swoich potrzeb i sytuacji życiowej.