Zasiłek uzupełniający dla niepełnosprawnych – kiedy złożyć wniosek?

Dla wielu osób z niepełnosprawnością wsparcie finansowe ze strony państwa to istotna składowa codziennego bezpieczeństwa. Jednym z dostępnych rozwiązań jest tak zwany dodatek lub zasiłek uzupełniający dla niepełnosprawnych, którego celem jest zapewnienie minimalnego poziomu dochodu osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji. Świadczenie to może znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia, gdy inne formy pomocy są niewystarczające. W artykule wyjaśniamy, kto może je uzyskać, jak wygląda procedura jego przyznawania oraz kiedy i gdzie należy złożyć wniosek.

Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji to oficjalna nazwa formy wsparcia pieniężnego, przyznawanej osobom pełnoletnim, które z uwagi na stan zdrowia nie są w stanie samodzielnie funkcjonować. Jest to rozwiązanie wprowadzone ustawą z dnia 31 lipca 2019 roku, mające na celu uzupełnienie dochodu osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej i zdrowotnej.

W przestrzeni publicznej świadczenie to często określane jest potocznie jako dodatek uzupełniający dla niepełnosprawnych, zasiłek uzupełniający lub świadczenie 500 dla niepełnosprawnych (ze względu na maksymalną miesięczną kwotę wynoszącą 500 zł). 

Należy jednak zaznaczyć, że wszystkie te sformułowania odnoszą się do tego samego instrumentu prawnego – świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, które przyznaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie określonych przepisów. W artykule będziemy stosować te nazwy zamiennie.

Zobacz również: Ile wynosi zasiłek pielęgnacyjny i jak go uzyskać?

Zasady przyznawania świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji reguluje ustawa z dnia 31 lipca 2019 r. (Dz.U. 2019 poz. 1622). Przepisy wskazują, że świadczenie przysługuje osobom pełnoletnim, które mają orzeczenie o całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji i spełniają kryterium dochodowe – łączna kwota otrzymywanych świadczeń nie może przekraczać 2 419,33 zł brutto miesięcznie.

Ustawa określa też maksymalną wysokość dodatku – do 500 zł miesięcznie oraz zasady jego pomniejszania, jeśli osoba otrzymuje inne świadczenia z systemu publicznego. Dokument zawiera ponadto wyłączenia – świadczenie nie przysługuje m.in. osobom przebywającym w więzieniu (poza dozorem elektronicznym) ani tym, które nie mają legalnego pobytu na terytorium Polski.

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i zostały uznane za całkowicie niezdolne do samodzielnej egzystencji. Kluczowym warunkiem jest posiadanie ważnego orzeczenia wydanego przez lekarza orzecznika ZUS, komisję lekarską lub inny uprawniony organ. Jeśli orzeczenie wygasło lub nie zostało jeszcze wydane, do wniosku należy dołączyć dokumentację medyczną – wtedy ZUS uruchamia własne postępowanie orzecznicze.

W praktyce wiele osób spełniających te kryteria nie jest w stanie samodzielnie zająć się formalnościami. W ich imieniu wniosek może złożyć pełnomocnik, członek rodziny lub opiekun faktyczny. Wystarczy dołączyć pełnomocnictwo lub złożyć wniosek ustnie do protokołu w placówce ZUS – nawet jeśli osoba uprawniona nie może być obecna.

Dodatkowo świadczenie przysługuje tylko tym osobom, które:

Jeśli beneficjent nie otrzymuje żadnych innych świadczeń lub otrzymuje je w niewielkiej wysokości, ma prawo do pełnej kwoty dodatku – do 500 zł miesięcznie.

Sprawdź także: Ile wynosi zasiłek rodzinny i komu się należy?

Świadczenie uzupełniające nie jest wypłacane niezależnie od pozostałych źródeł dochodu – jego przyznanie oraz wysokość zależą od rodzaju i kwoty innych świadczeń. Do limitu 2 419,33 zł brutto wliczają się m.in. emerytury, renty, zasiłki chorobowe, świadczenia przedemerytalne, zasiłek wspierający oraz zagraniczne świadczenia z tytułu niezdolności do pracy.

Jeśli łączna kwota tych świadczeń nie przekracza progu, ZUS może przyznać świadczenie uzupełniające w pełnej wysokości (czyli 500 zł) lub w pomniejszonej formie – tak, by całkowity dochód nie przekroczył wskazanego limitu. Przykładowo, jeśli ktoś otrzymuje 2 300 zł emerytury, dodatek zostanie ustalony na 119,33 zł.

Co ważne, świadczenie uzupełniające nie jest wliczane do dochodu przy ubieganiu się o inne formy wsparcia (np. świadczenia z pomocy społecznej). Nie podlega też opodatkowaniu, egzekucji komorniczej ani nie może być zajęte na poczet zadłużenia – w całości trafia do osoby uprawnionej.

Wniosek o świadczenie uzupełniające można złożyć w dowolnym momencie – nie obowiązują tu sztywne terminy naboru. W praktyce warto to zrobić jak najszybciej po uzyskaniu orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub gdy sytuacja dochodowa zaczyna spełniać ustawowe kryteria. Świadczenie jest wypłacane nie wcześniej niż od miesiąca, w którym wpłynął kompletny wniosek do ZUS.

Dokumenty można złożyć:

Podstawowym dokumentem wymaganym przy ubieganiu się o świadczenie uzupełniające dla niepełnosprawnych jest formularz ZUS ESUN – dostępny w każdej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz na stronie internetowej ZUS. 

Do formularza należy dołączyć:

Jeśli dokumentacja jest niekompletna, ZUS wezwie do jej uzupełnienia w wyznaczonym terminie. Dopiero po dostarczeniu pełnego zestawu załączników możliwe będzie wydanie decyzji w sprawie przyznania świadczenia.

Maksymalna wysokość świadczenia uzupełniającego wynosi 500 zł miesięcznie. Nie jest to jednak stała kwota dla wszystkich. ZUS ustala jej wysokość indywidualnie – na podstawie łącznej kwoty innych świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych. Jeśli suma tych świadczeń wynosi mniej niż 2 419,33 zł brutto, dodatek wypłacany jest w takiej wysokości, by całkowity dochód nie przekroczył tej kwoty.

Przykład: osoba otrzymująca 2 200 zł emerytury może otrzymać świadczenie uzupełniające w wysokości 219,33 zł.

Wypłata świadczenia następuje raz w miesiącu, razem z innymi świadczeniami z ZUS – jeśli są pobierane. Osoby nieotrzymujące żadnych innych świadczeń otrzymują je jako osobny przelew lub przekaz pocztowy.

Warto pamiętać, że ZUS wydaje decyzję w sprawie świadczenia w terminie do 30 dni od momentu wyjaśnienia wszystkich okoliczności – w tym od uzyskania orzeczenia lekarskiego, jeśli było wymagane. Wypłata następuje nie wcześniej niż od miesiąca złożenia kompletnego wniosku.

Zobacz też: Jakie uprawnienia daje karta parkingowa dla niepełnosprawnych? 

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku ZUS wydaje decyzję administracyjną i rozpoczyna wypłatę świadczenia. Wypłaty realizowane są co miesiąc, w terminach przypisanych do innych świadczeń danej osoby – np. razem z emeryturą lub rentą. Jeśli wnioskodawca nie pobiera żadnych innych świadczeń, dodatek jest wypłacany jako osobna należność – na wskazane konto bankowe lub przekazem pocztowym.

W przypadku osób całkowicie niezdolnych do samodzielnej egzystencji, które nie są w stanie odebrać świadczenia samodzielnie, możliwe jest przekazanie wypłaty na konto opiekuna lub innej osoby upoważnionej – po złożeniu odpowiedniego upoważnienia lub pełnomocnictwa.

Świadczenie wypłacane jest od miesiąca złożenia wniosku (jeśli wniosek był kompletny) albo od miesiąca spełnienia warunków – np. uzyskania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Jeśli ZUS wymagał dodatkowej dokumentacji lub przeprowadzenia badania, termin liczony jest od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności.

Choć samo świadczenie uzupełniające ma charakter pomocowy, nie każda osoba spełniająca część warunków otrzyma decyzję pozytywną. ZUS może odmówić przyznania dodatku, jeśli zostaną stwierdzone nieprawidłowości formalne lub brak spełnienia wymogów ustawowych. Najczęstsze powody odmowy to:

W przypadku odmowy przyznania świadczenia uzupełniającego (potocznie: świadczenia 500 dla niepełnosprawnych), wnioskodawca ma prawo do złożenia odwołania. Informacja o tej możliwości, wraz z pouczeniem, znajduje się w treści decyzji wydanej przez ZUS.

Odwołanie należy złożyć w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji – zawsze za pośrednictwem ZUS, który przekazuje je następnie do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W odwołaniu warto wskazać, z czym się nie zgadzamy (np. oceną stanu zdrowia, interpretacją przepisów, wyliczeniem dochodu) oraz dołączyć dodatkowe dokumenty, jeśli takie posiadamy.

Jeśli decyzja ZUS została oparta na negatywnym orzeczeniu lekarza orzecznika, można wnioskować o ponowne badanie przez komisję lekarską ZUS – to również forma odwołania, ale dotyczy bezpośrednio oceny medycznej. W takiej sytuacji odrębne postępowanie orzecznicze poprzedza formalną drogę sądową.

Dodatek uzupełniający dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji może realnie wspierać domowy budżet, ale nie zastąpi ochrony, jaką daje dobrze dobrana polisa na życie. Warto rozważyć uzupełnienie wsparcia z ZUS o prywatną ochronę, które zabezpieczy finansowo w razie nagłego pogorszenia stanu zdrowia, hospitalizacji lub potrzeby długoterminowej opieki.

Jeśli nie wiesz, od czego zacząć, pomocna będzie porównywarka ubezpieczeń na życie – dzięki niej łatwiej sprawdzisz, która oferta jest najlepiej dopasowana do Twojej sytuacji zdrowotnej i finansowej. Polisa może także obejmować wypłatę świadczenia dla bliskich w przypadku śmierci ubezpieczonego, co dla wielu rodzin stanowi ważne zabezpieczenie.

Pamiętaj, że świadczenie publiczne i prywatna polisa nie muszą się wykluczać – razem tworzą spójną formę ochrony, która gwarantuje większy spokój na co dzień!

Czytaj także: OC na auto osoby niepełnosprawnej.