Czym jest zasiłek wyrównawczy i co należy o nim wiedzieć?

Zasiłek wyrównawczy to świadczenie wypłacane przez ZUS osobom, które po chorobie lub urazie wracają do pracy, ale zarabiają mniej niż wcześniej. Najczęściej dotyczy sytuacji, gdy w wyniku rehabilitacji zawodowej pracownik zostaje przeniesiony na inne stanowisko, a jego wynagrodzenie ulega obniżeniu. W tym artykule wyjaśniamy, co to jest zasiłek wyrównawczy, kto może z niego skorzystać i na jakich zasadach. Odnosimy się także do takich pojęć, jak dodatek wyrównawczy do emerytury czy wyrównanie emerytur, które bywają z nim mylone, choć mają zupełnie inne znaczenie.

Zasiłek wyrównawczy to świadczenie wypłacane pracownikom, których wynagrodzenie zostało obniżone z powodu stanu zdrowia i związanej z tym rehabilitacji zawodowej. Może dotyczyć osób, które po chorobie, urazie lub leczeniu muszą wykonywać lżejszą pracę – najczęściej na innym, niżej wynagradzanym stanowisku.

Celem zasiłku jest wyrównanie różnicy między wcześniejszą pensją a nowym, niższym wynagrodzeniem. Świadczenie to pomaga utrzymać płynność finansową w okresie, gdy pracownik nie może jeszcze wrócić do pełnej aktywności zawodowej.

Mechanizm działania zasiłku opiera się na prostym założeniu: ZUS lub pracodawca wypłaca pracownikowi kwotę, która pokrywa różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem sprzed pogorszenia stanu zdrowia a aktualnym wynagrodzeniem uzyskiwanym po zmianie warunków pracy.

Zasiłek wyrównawczy przysługuje przez maksymalnie 24 miesiące i może być finansowany z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego – w zależności od przyczyny obniżenia wynagrodzenia.

Zasiłek wyrównawczy przysługuje wyłącznie pracownikom, którzy spełniają określone warunki związane z zatrudnieniem, ubezpieczeniem i stanem zdrowia. Nie mogą z niego skorzystać osoby prowadzące działalność gospodarczą ani zatrudnione na umowy cywilnoprawne.

Aby otrzymać zasiłek wyrównawczy z ZUS, należy spełnić łącznie wszystkie poniższe warunki:

Źródłem finansowania zasiłku wyrównawczego jest:

W przestrzeni publicznej często pojawia się nieporozumienie polegające na utożsamianiu zasiłku wyrównawczego z innymi formami świadczeń – szczególnie tymi związanymi z emeryturami. Tymczasem zasiłek wyrównawczy dotyczy wyłącznie osób aktywnych zawodowo i nie ma zastosowania w odniesieniu do emerytów.

Czasami można spotkać się z określeniem „zasiłek wyrównawczy dla emerytów”, jednak nie funkcjonuje ono w żadnych oficjalnych przepisach. To potoczne sformułowanie bywa używane błędnie – prawidłowo należy rozróżniać inne mechanizmy wyrównawcze, które dotyczą osób pobierających świadczenia emerytalne. 

Jednym z nich jest dodatek wyrównawczy do emerytury, przyznawany w ściśle określonych sytuacjach, np. funkcjonariuszom służb mundurowych czy sędziom, których emerytury zostały obniżone na skutek zmian przepisów. Ma on charakter kompensacyjny i nie wiąże się z zatrudnieniem ani bieżącymi dochodami z pracy.

Osobnym pojęciem jest także wyrównanie emerytur, które może oznaczać przeliczenie wysokości świadczenia emerytalnego, np. po uzupełnieniu stażu pracy, uwzględnieniu nowych danych lub na podstawie zmiany przepisów. Wyrównanie to realizowane jest przez ZUS i nie ma związku z faktem pozostawania w zatrudnieniu – dotyczy wyłącznie świadczenia emerytalnego jako takiego.

W 2025 roku zasiłek wyrównawczy nadal przyznawany jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Samo obniżenie wynagrodzenia nie wystarczy do uzyskania świadczenia – konieczne jest przejście przez formalną procedurę, obejmującą uzyskanie orzeczenia lekarskiego i złożenie odpowiednich dokumentów.

Procedura krok po kroku:

Zasiłek wyrównawczy przyznawany jest na czas trwania rehabilitacji zawodowej lub pracy na zmienionym stanowisku, jednak nie dłużej niż na 24 miesiące – licząc od dnia rozpoczęcia rehabilitacji lub objęcia nowych obowiązków.

Świadczenie wygasa wcześniej, jeżeli rehabilitacja zakończy się przed tym terminem albo zostanie uznana za niecelową przez lekarza orzecznika ZUS.

Kiedy zasiłek może przestać przysługiwać?

Kwota zasiłku wyrównawczego to dokładna różnica między przeciętnym wynagrodzeniem sprzed zmiany warunków pracy a aktualną pensją brutto. Obliczeń dokonuje się na podstawie:

Nie obowiązuje tu zatem żaden stały przelicznik procentowy – wysokość świadczenia może się zmieniać z miesiąca na miesiąc, w zależności od tego, ile wynosi wynagrodzenie za dany okres. Zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia chorobowego jest ustalany indywidualnie i dokładnie odpowiada utraconej części pensji.

Dane potrzebne do wyliczenia świadczenia przekazuje pracodawca. Na podstawie przedstawionych dokumentów ZUS ustala, jaka kwota zasiłku przysługuje pracownikowi w poszczególnych miesiącach. Jeśli wysokość wynagrodzenia ulega zmianie, kwota świadczenia również może zostać odpowiednio skorygowana.

Czytaj też: Ubezpieczenie zdrowotne a chorobowe – dlaczego warto odprowadzać składki?

ZUS może wydać decyzję odmowną w przypadku, gdy wnioskodawca nie spełnia warunków wymaganych do przyznania zasiłku. Dotyczy to zarówno kwestii formalnych, jak i sytuacji zdrowotnych czy zawodowych.

Do najczęstszych powodów odmowy należą:

W każdym przypadku ZUS wydaje pisemną decyzję, w której wskazuje przyczynę odmowy. Odwołanie do sądu pracy można wnieść w terminie 30 dni od jej doręczenia.

Sprawdź również, czym jest: Ubezpieczenie od niezdolności do pracy. 

Zasiłek wyrównawczy nie może być wypłacany razem z innymi świadczeniami z ZUS, które zastępują wynagrodzenie utracone z powodu choroby, wypadku lub trwałej niezdolności do pracy. W praktyce oznacza to, że po uzyskaniu prawa do innego świadczenia, wypłata zasiłku zostaje wstrzymana.

Nie można go łączyć m.in. z:

Zasiłek nie przysługuje także w okresach niezdolności do pracy, a jego wypłata ustaje w momencie, gdy ubezpieczony uzyska prawo do innego świadczenia – np. emerytury lub renty przyznawanych w ramach ubezpieczenia emerytalnego. W takich przypadkach ZUS wstrzymuje wypłaty od dnia nabycia nowego uprawnienia. W razie wątpliwości instytucja ta dokonuje indywidualnej oceny sytuacji, dlatego przed złożeniem wniosku warto upewnić się, że nie zachodzą przeszkody formalne.

Świadczenia z ZUS, takie jak zasiłek wyrównawczy, stanowią istotne zabezpieczenie dla pracowników objętych obowiązkowym ubezpieczeniem. Warto jednak pamiętać, że w wielu sytuacjach – zwłaszcza przy poważniejszych problemach zdrowotnych lub dłuższej niezdolności do pracy – pomoc z ZUS może okazać się niewystarczająca.

Dlatego coraz więcej osób decyduje się na dodatkowe ubezpieczenia. Polisa na życie zapewnia wsparcie finansowe bliskim lub samemu ubezpieczonemu w przypadku poważnego zachorowania, trwałego uszczerbku na zdrowiu czy hospitalizacji. Z kolei prywatne ubezpieczenie medyczne gwarantuje szybki dostęp do specjalistów, badań diagnostycznych oraz zabiegów – bez kolejek i skierowań!

W CUK można łatwo porównać dostępne oferty takich polis i dopasować je do indywidualnych potrzeb – zarówno pod kątem zakresu ochrony, jak i budżetu. Do dyspozycji są:

Dobrze dobrana polisa na życie to realna ochrona w sytuacjach, w których zdrowie wpływa na codzienne życie i zarobki. Warto zadbać o nią zawczasu!