Na czym polega recydywa w kodeksie drogowym?

Wysokość mandatów wraz z ostatnimi zmianami przepisów prawa może mocno obciążyć portfel kierowcy, który popełnia wykroczenie drogowe. Jeszcze więcej zapłacą piraci drogowi, którzy notorycznie nie przestrzegają przepisów. Na czym polega recydywa drogowa i jak wpływa ona na wysokość mandatu? Sprawdźmy!

Najpierw zdefiniujmy to pojęcie. Termin „recydywa” wywodzi się z języka łacińskiego od przymiotnika „recidivus”, czyli powrotny, powtórny czy czasownika „recidare”, oznaczającego popadać w coś na nowo, powracać do wcześniejszych nawyków. W kontekście polskich przepisów recydywa oznacza powtórne złamanie prawa.

Recydywa drogowa z kolei odnosi się do złamania konkretnych przepisów drogowych, które według ustawodawcy zasługują na szczególną penalizację (np. tzw. recydywa po alkoholu czy recydywa za przekroczenie prędkości). Ma ona miejsce, jeśli w ciągu 24 miesięcy od popełnienia danego wykroczenia, kierowca zostanie przyłapany ponownie na tym samym przewinieniu. Skutkiem tego jest wypisanie mandatu w wysokości podwójnej najniższej stawki za to wykroczenie. 

Mandat za wykroczenie drogowe jest jednym z mechanizmów legislacyjnych, który ma za zadanie kształtowanie zachowań kierowców w taki sposób, by nie stwarzały one zagrożenia dla uczestników ruchu drogowego. Jednak trudno jest ustalić taką wysokość mandatu, by był on dotkliwy dla wszystkich jednocześnie. Dla niektórych kierowców zapłacenie grzywny np. za przekroczenie prędkości nie będzie dotkliwe, a dla innych już tak. 

Wprowadzenie kary recydywy drogowej ma na celu doprowadzenie kierowców do powstrzymania się od pewnych zachowań na drodze. Jest ona przeznaczona dla tych, którzy nie poprawili swojego zachowania po otrzymaniu pierwszego mandatu. Chodzi o wzmocnienie dotkliwości kar dla kierowców, których zachowanie jest niebezpieczne na drodze i stwarza realne zagrożenie dla uczestników ruchu. Niewątpliwie najcięższym przewinieniem jest prowadzenie pojazdów w stanie po spożyciu alkoholu czy innych środków odurzających, a także bardzo szybka jazda. Dlatego mandat za recydywę „po alkoholu” oraz za przekroczenie prędkości o 71 km/h i więcej to aż 5000 zł. Najniższy, choć i tak dotkliwy, jest mandat za recydywę za przekroczenie prędkości do 31-40 km/h, który wynosi 1600 zł. 

Pojęcie recydywy wykroczeniowej wprowadzone zostało do polskich przepisów, jako efekt nowelizacji Prawa o ruchu drogowym, którą uchwalono w grudniu 2021 r. Nowe przepisy weszły w życie 1 stycznia 2022 r. Z kolei od 17 września 2022 r. zaczęła obowiązywać dla wybranych wykroczeń kara recydywy.

Przepis, ją wprowadzający to artykuł 38 paragraf 2 Ustawy Kodeks wykroczeń, który brzmi:

„Kierującemu pojazdem mechanicznym ukaranemu za wykroczenie określone w art. 86 § 1a i 2, art. 86b § 1, art. 87 § 1, art. 92 § 2, art. 92a § 2, art. 92b, art. 94 § 1 albo art. 97a, który w ciągu dwóch lat od ostatniego prawomocnego ukarania popełnia to samo wykroczenie wymierza się karę grzywny w wysokości nie niższej niż dwukrotność dolnej granicy ustawowego zagrożenia”.

Przepis przytoczony powyżej mówi o kilku wykroczeniach, których ponowne popełnienie w ciągu 2 lat skutkuje wystawieniem kierowcy podwójnego mandatu. Kara recydywy obowiązuje za złamanie:

Teraz zobaczmy, jak wzrasta wysokość mandatu w przypadku tych wykroczeń.

Według artykułu 38 k.w. wysokość mandatu jest nie niższa „niż dwukrotność dolnej granicy ustawowego zagrożenia”. Recydywista zapłaci więc „podwójny” mandat. Spójrzmy teraz na tabelę, w której zawarte zostały informacje na temat wysokości kar według taryfikatora mandatów oraz kar recydywy drogowej. 

Kara recydywy za przekroczenie prędkości obowiązuje nie tylko wtedy, gdy kierowcę zatrzyma policja, ale także wówczas, gdy zdarzenie zarejestruje fotoradar. Mandat z fotoradaru za przekroczenie drugi raz prędkości o daną wartość w ciągu 2 lat będzie także podwojony. Kierowca za otrzymanie mandatu z fotoradaru w ramach recydywy drogowej ma tyle samo czasu na opłacenie go, co za standardowy mandat, czyli 14 dni. Można go opłacić na poczcie lub przez internet.

Kierowca, który ma wątpliwości co do zasadności kary, może złożyć odwołanie od mandatu, także tego, który został nałożony na niego w ramach kary recydywy drogowej. Jednak trzeba wiedzieć, że nieprzyjęcie mandatu wiąże się z wszczęciem postępowania sądowego, które może skutkować anulowaniem, ale i wzrostem wysokości kary. Sąd może wymierzyć grzywnę w wysokości nawet 30 000 zł w przypadku takich wykroczeń jak m.in.:

Znamy już teorię dotyczącą kary recydywy drogowej. Zobaczmy teraz na przykładzie, jak wysoki mandat zapłaci kierowca za przekroczenie prędkości i ile punktów karnych zostanie przypisanych do jego konta. 

Pan Jan spieszył się do pracy, a dopuszczalna prędkość na drodze, którą jechał, wynosiła 60 km/h. Ponieważ było to już długo po godzinach szczytu, ulica była pusta. Przycisnął więc pedał gazu i rozpędził się do 95 km/h. Przekroczył więc prędkość o 35 km/h. Fakt ten został zarejestrowany przez fotoradar. Pan Jan otrzymał mandat z fotoradaru za przekroczenie prędkości w wysokości 800 zł i 9 punktów karnych. Kilka miesięcy później ponownie przekroczył dopuszczalną prędkość o podobną wartość, bo o 32 km/h. Dodatkowo przejechał na czerwonym świetle, co zarejestrowała policja. Ponieważ dopuścił się recydywy za prędkość, policja ukarała go mandatem w wysokości 1600 zł i 9 punktów karnych. Z kolei za przejazd na czerwonym świetle otrzymał mandat w wysokości 300 zł i 6 punktów karnych. Ponieważ na jego koncie znalazły się 24 punkty karne, dodatkowo zatrzymane zostało jego prawo jazdy. Aby je odzyskać, będzie musiał przejść badania psychologiczne i zdać egzamin teoretyczny i praktyczny.

Jako ciekawostkę przytoczmy sytuację, która miała miejsce w pierwszym miesiącu obowiązywania kary recydywy. W październiku 2022 r. policjanci ukarali kierowcę, który przekroczył prędkość o 42 km/h. Ponieważ ten kierowca popełnił takie samo wykroczenie w czerwcu tego roku, funkcjonariusze potraktowali sytuację z października jako recydywę i ukarali go podwójną stawką, czyli mandatem wynoszącym 2 tys. zł. Ponieważ sytuacja trafiła do Rzecznika Praw Obywatelskich, mandat został zmniejszony – prawo nie działa bowiem wstecz. Pierwsze wykroczenie ten kierowca popełnił w czerwcu, a kara recydywy zaczęła obowiązywać we wrześniu. 

Policja zapewnia, że funkcjonariusze zostali odpowiednio przeszkoleni, by egzekwować karę recydywy wykroczeniowej. Ponadto wprowadzono nową funkcjonalność do systemów policyjnych. Polega ona na tym, że na terminalu policyjnym, funkcjonariusz widzi oznaczone kolorem czerwonym wykroczenie popełnione po dniu 16 września 2022 r., które kwalifikuje się jako „recydywa drogowa”. Ma to ułatwić pracę i zmniejszyć ryzyko pomyłek.

Zmiany wprowadzone w ostatnich latach w przepisach prawa przyniosły realny efekt. Między innymi dzięki wprowadzeniu wyższych kar za wykroczenia drogowe, recydywy w mandatach czy zasady udzielania pierwszeństwa pieszym na pasach, odnotowano zwiększenie bezpieczeństwa. Według statystyk w roku 2019 na drodze zginęło 2389 osób, a w 2022 r. liczba zabitych wynosiła 1559. To spadek o 34,7%. Liczba wypadków drogowych z kolei spadła o 27,6%, a rannych w nich było o 28,9% mniej. 

Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest coraz większe przestrzeganie przez kierowców dopuszczalnej prędkości. W latach 2019-2022 zmniejszyła się liczba zatrzymanych praw jazdy w związku z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o 51 km/h na obszarze zabudowanym. W 2019 r. 38 tys. kierowców straciło z tego powodu prawo jazdy, a w 2022 r. zatrzymanych zostało 23 tys. dokumentów. 

Trzeba wiedzieć, że kara recydywy ma związek nie tylko z wyższym mandatem. To nie koniec nieprzyjemności finansowych z tego tytułu. Nieprzestrzeganie przepisów wiąże się  także z wyższymi stawkami za ubezpieczenie OC. Od 17 czerwca 2022 r. towarzystwa mają wgląd w historię mandatów drogowych, co skutkować może nałożeniem tzw. zwyżki na ubezpieczenie samochodu. Ubezpieczyciele biorą pod uwagę różne czynniki, które wpływają na wysokość składki OC. Szacują także tzw. ryzyko ubezpieczeniowe. Ubezpieczanie osób, które notorycznie popełniają wykroczenia drogowe po prostu im się nie opłaca, jednak ponieważ ubezpieczenie OC jest w Polsce obowiązkowe, towarzystwo nie może odmówić jego sprzedaży. Może natomiast ustalić wysoką składkę polisy, by zrekompensować sobie ponoszone ryzyko. 

Zbliża się czas zakupu ubezpieczenia OC? Jeśli chcesz rozeznać się w ofertach ubezpieczeniowych, to zapraszamy Cię do kalkulatora ubezpieczeń OC i AC. Możesz tu porównać ubezpieczenia aż 30 towarzystw, sprawdzić różne warianty, wybrać najlepsze z nich, a następnie opłacić polisę. My wyślemy wszystkie dokumenty na Twój adres e-mail, a całą procedurę odbędziesz bez wychodzenia z domu.