Czarna skrzynka w samochodzie – jak działa i czy jest obowiązkowa?

Czarna skrzynka kojarzy się z lotnictwem jako urządzenie, dzięki któremu można ustalić przebieg i przyczyny katastrofy lotniczej. Wbrew potocznej nazwie rejestrator nie ma koloru czarnego, a jaskrawo pomarańczowy, czasem żółty lub czerwony, co ułatwia odnalezienie go w razie katastrofy. A czym jest czarna skrzynka w samochodzie? Pełni podobną funkcję, rejestrując parametry pracy auta i zachowania kierowcy w razie wypadku. Jak działa i kiedy jest obowiązkowa? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w naszym artykule.

Czarna skrzynka w aucie, a właściwie rejestrator danych na temat zdarzeń, czyli Event Data Recorder (EDR) to urządzenie elektroniczne, które rejestruje wiele danych odnośnie prędkości, hamowania, położenia auta, reakcji i zachowania kierowcy. Służy gromadzeniu informacji sprzed, podczas i tuż po wypadku, które są niezwykle pomocne w ustaleniu przyczyny i przebiegu zdarzenia. Dane są na bieżąco nadpisywane, a utrwalenie następuje w sytuacji wykrycia zdarzenia.

Co mówią na temat czarnej skrzynki w samochodzie przepisy? Obowiązek montażu rejestratorów EDR w autach reguluje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2144. Od 7 lipca 2024 r. rejestratory EDR muszą być montowane we wszystkich nowych autach osobowych sprzedawanych na terenie UE. Od 7 stycznia 2026 r. urządzenia staną się obowiązkowe również dla nowych samochodów ciężarowych czy autobusów. Natomiast od 6 lipca 2022 r. obowiązek wyposażenia auta w czarną skrzynkę dotyczył nowych samochodów homologowanych na terenie Unii Europejskiej.

Wprowadzenie obowiązku stosowania kolejnych rozwiązań technologicznych, jak np. w 2018 roku systemu e-call w samochodzie dla pojazdów homologowanych w UE, jest efektem dążeń do poprawy bezpieczeństwa na drogach. Ten sam cel przyświeca montażowi czarnych skrzynek w samochodach.

Rejestrator EDR gromadzi bardzo wiele danych dotyczących samego pojazdu, jak i zachowania kierowcy w czasie zdarzenia. Lista, co rejestruje czarna skrzynka w samochodzie jest długa i można na niej znaleźć:

Przeznaczenie czarnej skrzynki w samochodzie ma bezpośredni wpływ na miejsce, gdzie jest montowana. Nie rejestruje ona obrazu ani dźwięku i montowana jest w głębi auta, w miejscu niewidocznym dla kierowcy. Bywa to centralna część auta, w pobliżu podłogi, okolice deski rozdzielczej czy kolumny kierownicy. Lokalizacja ma chronić moduł przed uszkodzeniem w razie wypadku, jednocześnie umożliwiając mu prawidłową pracę.

Wspomniana wcześniej dyrektywa UE nakłada na producentów aut obowiązek montażu rejestratorów EDR w nowych pojazdach oraz określa, od kiedy czarna skrzynka w samochodzie jest obowiązkowa. Nie ma natomiast obowiązku montażu urządzenia w starszych autach, co nie znaczy, że nie można uczynić tego dobrowolnie.

Przepisy, poza obowiązkiem montażu czarnej skrzynki w samochodzie, regulują także kwestie związane z tym, kto może odczytać dane z urządzenia. Regulacje służą ochronie danych użytkowników. Poza właścicielem auta, który może wykorzystać dane np. w celu uzyskania odszkodowania, z informacji mogą korzystać uprawnione organy i instytucje. Są to:

Zobacz również: Jakie są systemy bezpieczeństwa w samochodach?

Wiesz już, co to jest czarna skrzynka w samochodzie. Przyjrzyjmy się, jak wpływa na bezpieczeństwo na drodze. Analiza przebiegu wypadku i jego przyczyn w oparciu o dane z rejestratora pozwala na zgłębienie okoliczności zdarzenia – na ile było konsekwencją błędu ludzkiego, a na ile usterki. Otwiera to drogę do poszukiwania nowych rozwiązań i modyfikacji systemów, by zwiększyć ich skuteczność, a tym samym poprawić bezpieczeństwo jazdy. Informacje z czarnej skrzynki w samochodzie pomagają również w ustaleniu przez odpowiednie służby odpowiedzialności za wypadek.

Poza wykorzystaniem danych po wypadku, obecność modułu EDR może spełniać istotną rolę podczas zwykłej codziennej jazdy, skłaniając kierowców do unikania ryzykownych zachowań. Świadomość monitorowania parametrów jazdy może stanowić przesłankę ku bardziej zrównoważonemu stylowi jazdy.

Umieszczenie czarnej skrzynki w samochodzie ma swoje wady i zalety, chociaż tych drugich wydaje się być więcej, zważywszy na nadrzędny cel stosowania urządzeń, jakim jest poprawa bezpieczeństwa. Wśród zalet można wymienić:

A jakie są wady montowania czarnej skrzynki w aucie? Pojawiają się obawy o nadużywanie dostępu do danych, sposób ich wykorzystania i ochronę prywatności kierowcy. Inna kwestia to dodatkowe koszty. Czarna skrzynka w samochodzie może zwiększyć jego cenę. W przypadku nowych pojazdów moduł EDR jest już uwzględniony w cenie auta. W starszych, jeśli właściciel chciałby korzystać z urządzenia dobrowolnie, montaż czarnej skrzynki do samochodu wiąże się z kosztem zakupu urządzenia i konserwacji.

Montaż czarnych skrzynek w samochodach jest kolejnym krokiem w dążeniu do poprawy bezpieczeństwa w ruchu. Nie należy zapominać też o odpowiednim ubezpieczeniu. Do wykupienia OC zobowiązany jest każdy posiadacz pojazdu. Autocasco można kupić dobrowolnie, aby zadbać o ochronę swojego auta. Ceny polis komunikacyjnych sprawdzisz z naszym kalkulatorem ubezpieczenia OC, dzięki któremu możesz porównać koszty, jak również zakupić wybrany wariant ubezpieczenia.