Jakie są źródła energii odnawialnej?

Aby jeszcze lepiej zrozumieć, co to jest OZE, warto przyjrzeć się bliżej ich źródłom. Wiele z nich jest dostępnych na wyciągnięcie ręki nawet dla osób prywatnych.

OZE – co to jest i kiedy się opłaca?

OZE to różnorodne zasoby, które pozwalają na wytwarzanie energii w sposób naturalny i ekologiczny.
Każde OZE mają swoje unikalne zalety, które można dostosować do różnych potrzeb – od zasilania domów jednorodzinnych po produkcję energii na skalę przemysłową. Wybór zależy od zasobów lokalnych, warunków klimatycznych oraz budżetu.
Odnawialne źródła energii są coraz bardziej dostępne dla mieszkańców zarówno domów jednorodzinnych, jak i bloków i wieżowców. Dzięki różnorodności technologii i ich elastyczności, możliwe jest dostosowanie rozwiązań do lokalnych warunków.
Opłacalność instalacji OZE w swoim gospodarstwie domowym jest uzależniona od m.in. dotacji, warunków lokalnych i możliwości technicznych.

OZE, innymi słowy odnawialne źródła energii, to naturalne zasoby pozwalające na produkcję energii w sposób nieobciążający środowiska. W odróżnieniu od tradycyjnych źródeł, takich jak węgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny, opiera się na naturze. OZE obejmują m.in. energię słoneczną, wiatrową, geotermalną, wodną oraz biomasę. Ich główną zaletą jest to, że nie emitują dużej ilości gazów cieplarnianych i nie prowadzą do degradacji środowiska w takim stopniu, jak paliwa kopalne.

Skrót OZE pojawia się już w terminologii stosowanej w przepisach prawa. Ustawa z 20 lutego 2015 roku jasno przedstawia, czym są odnawialne źródła energii, jakie są ich rodzaje: "odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów”.

Energia odnawialna jest pozyskiwana z procesów naturalnych, które stale się odnawiają. Przykłady? Energia słoneczna pochodzi z promieniowania słonecznego, które każdego dnia dociera na Ziemię, a energia wiatru jest generowana przez ruch powietrza wywołany różnicami ciśnienia atmosferycznego. Woda w rzekach i zbiornikach wodnych jest wykorzystywana do produkcji energii hydraulicznej, a biomasa, czyli materia organiczna, pozwala na produkcję energii cieplnej i elektrycznej poprzez jej spalanie lub przetwarzanie. Różne rodzaje OZE to nie tylko przyszłość energetyki, ale także sposób na zrównoważony rozwój.

Energia wodna (hydroenergia) wykorzystuje ruch wody – na przykład w rzekach, zbiornikach retencyjnych czy wodospadach – do generowania energii elektrycznej. Elektrownie wodne to jedne z najstarszych i najbardziej wydajnych źródeł energii odnawialnej. Na mniejszą skalę stosuje się również turbiny w instalacjach domowych lub w obiektach przemysłowych.
Energia słoneczna (solarna) – pochodzi z promieniowania słonecznego i może być wykorzystywana na wiele sposobów. Najpopularniejsze są panele fotowoltaiczne, które zamieniają światło słoneczne na energię elektryczną. Z kolei kolektory słoneczne służą do podgrzewania wody użytkowej lub wspomagania systemów grzewczych. Energia słoneczna jest jednym z najbardziej dostępnych źródeł, ponieważ słońce świeci niemal wszędzie, chociaż jego intensywność różni się w zależności od regionu.
Energia wiatru – turbiny wiatrowe przekształcają energię kinetyczną wiatru w energię elektryczną. Farmy wiatrowe, zarówno lądowe, jak i morskie, odgrywają kluczową rolę w produkcji zielonej energii na dużą skalę. Energia wiatru jest szczególnie efektywna w regionach o dużej prędkości i stałości wiatru, takich jak wybrzeża czy tereny górskie.
Energia geotermalna – pochodzi z ciepła zgromadzonego wewnątrz Ziemi. W miejscach o wysokiej aktywności, takich jak Islandia czy Włochy, wykorzystuje się ją do produkcji energii elektrycznej lub ogrzewania budynków. Nawet w mniej aktywnych regionach geotermia płytka, wykorzystywana w pompach ciepła, stanowi ekologiczne i efektywne rozwiązanie grzewcze.
Biomasa – to materia organiczna, taka jak drewno, odpady roślinne, resztki spożywcze czy specjalnie uprawiane rośliny energetyczne. Może być spalana w celu produkcji ciepła lub przetwarzana na paliwa stałe, gazowe oraz ciekłe.

Odnawialne źródła energii w domu, firmie, a także na danym regionie, mogą przynosić wiele korzyści. Głównie trzeba tu wspomnieć o ochronie środowiska. OZE to rozwiązanie, które znacząco redukuje emisję gazów cieplarnianych (w tym głównie CO2) oraz innych zanieczyszczeń powietrza. W przeciwieństwie do paliw kopalnych, korzystanie z odnawialnych źródeł energii nie powoduje tak dużego skażenia atmosfery ani degradacji ekosystemów. Dzięki temu ich stosowanie pomaga przeciwdziałać zmianom klimatycznym, ograniczać smog i poprawiać jakość życia. Nie jest to jednak jedyna korzyść. Oto, na co jeszcze warto zwrócić uwagę:

Oszczędności na rachunkach za energię – inwestycja w odnawialne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne czy turbiny wiatrowe, może znacząco obniżyć koszty użytkowania energii. Choć początkowe nakłady finansowe mogą być wysokie, długoterminowe oszczędności wynikające z uniezależnienia się od rosnących cen paliw kopalnych mogą być niezwykle atrakcyjne.
Niezależność energetyczna – wahania cen surowców na rynkach międzynarodowych znacznie wpływa na gospodarkę. Korzystanie z odnawialnych źródeł energii daje możliwość uniezależnienia się od tradycyjnych dostawców energii, zarówno na poziomie lokalnym (np. właściciel domu jednorodzinnego), jak i krajowym.
Rozwój technologiczny – tworzenie miejsc pracy, rozwój nowych technologii, innowacje w regionach napędzają gospodarkę.
Niewyczerpalność zasobów – słońce, wiatr i woda są na wyciągnięcie naszej ręki. Paliwa kopalne w perspektywie czasu mogą ulec wyczerpaniu.
Poprawa jakości życia – zmniejszenie emisji szkodliwych substancji i promowanie zrównoważonego rozwoju prowadzi do lepszej jakości powietrza, wody i gleby, co ma bezpośredni wpływ na zdrowie mieszkańców.

Wiesz już wiele na temat tego, co to są odnawialne źródła energii. W obliczu zmian klimatu, stały się one nieodłącznym elementem międzynarodowej polityki klimatyczno-energetycznej. Dzięki prawu unijnemu oraz lokalnym programom, można szybciej i sprawniej wprowadzać zmiany w polskim systemie energetycznym. Dobrymi przykładami są Mój Prąd 4.0 czy Czyste Powietrze. Każdego roku pojawiają się nowe możliwości dla osób, które szukają świadomych i ekologicznych rozwiązań. Aktualnie największym celem dla Polski jest wdrożenie gospodarki niskoemisyjnej głównie poprzez wykluczenie stosowania paliw kopalnych.

A ile OZE w Polsce realnie się znajduje? Jak się okazuje, każdego roku ta liczba rośnie. Dotychczas w 2024 roku około 33% wyprodukowanej energii elektrycznej pochodziło ze źródeł odnawialnych. Jest to o prawie 5 punktów procentowych więcej niż rok temu. Ile energii z OZE w Polsce występuje na przestrzeni lat, obrazuje wykres poniżej:

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce rozpoczyna się już w małych gospodarstwach domowych. Każdy może wdrożyć rozwiązania wykorzystujące naturalne zasoby. Bez problemu można je dostosować do lokalnych warunków, a także potrzeb. Największe możliwości są w domach jednorodzinnych oraz na terenach wiejskich.

Jakie są najpopularniejsze opcje? Oczywiście panele fotowoltaiczne o odpowiedniej mocy, montowane na dachach budynków, gruncie albo balkonach. Pozwalają na produkcję energii elektrycznej na własny użytek. W domach jednorodzinnych można je połączyć z innymi źródłami ciepła, np. pompą gruntową albo powietrzną. Mogą znacznie wpłynąć na niższe koszty rachunków za prąd, ogrzewanie oraz ciepłą wodę użytkową. To z kolei przekłada się na uniezależnienie się od operatorów energii elektrycznej. Trzeba jednak liczyć się ze sporą inwestycją, a także odpowiednim umieszczeniem fotowoltaiki, aby ochronić ją przed zdarzeniami losowymi. W tym celu warto dokupić też uubezpieczenie paneli fotowoltaicznych.

W przypadku domów z dużymi działkami można również rozważyć małe turbiny wiatrowe, które uzupełnią system energetyczny w okresach mniejszego nasłonecznienia. Warto też wziąć pod uwagę kotły na biomasę albo pompy ciepła pozyskujące energię odnawialną skumulowaną w powietrzu, wodzie lub gruncie. Z wielu opcji odnawialnych źródeł w Polsce mogą skorzystać rolnicy. Wśród nich są biogazownie, które przetwarzają odpady organiczne.

OZE to również otwarcie furtki dla inwestorów i właścicieli większych nieruchomości. Dobrym przykładem są farmy fotowoltaiczne na dużej powierzchni ziemi. Dzierżawa gruntów okazuje się bardzo atrakcyjna. Może przynosić dodatkowy stabilny dochód. Musisz jednak liczyć się ze sporą inwestycją, dobrym projektem, a także zabezpieczeniem takiej działki. Warto w tym celu wykupić ubezpieczenie farmy fotowoltaicznej.

W Twoich rachunkach za prąd już kilka lat temu mogła pojawić się opłata OZE. Co to jest i ile wynosi? To wsparcie w finansowaniu wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Została obligatoryjnie wprowadzona w 2015 roku na mocy ustawy, a jej wysokość zmieniała się z biegiem lat. Wszystko opierało się o aktualne kalkulacje i mechanizmy redystrybucji środków w sektorze energetycznym. Aktualnie od 2023 roku opłata OZE ma zerowy poziom. Stawki te są jednym ze składowych rachunków, które są wystawiane przez dystrybutorów energii i stanowią inwestycję we wspólną zieloną przyszłość.

Zastanawiasz się, czy Ciebie też dotyczy opłata OZE? Kto płaci ją w praktyce? Dotyczy ona wszystkich odbiorców energii elektrycznej w Polsce, czyli zarówno osób prywatnych, jak i firm. Nie ma znaczenia, czy np. korzystasz z paneli fotowoltaicznych. Wpływy są rozliczane przez Zarządcę Rozliczeń (dysponent opłaty OZE), a stawki ustalane są przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Aktualne utrzymanie zerowej stawki wynika głównie z cen energii, które przewyższyły oferowane w aukcjach OZE.

Pomysły na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w Polsce to nie lada wyzwanie, które dotyczy zarówno rządu, samorządów, jak i właścicieli gospodarstw domowych. Przy obecnie stosowanych technologiach można stworzyć naprawdę opłacalną instalację. Nie ma wątpliwości, że to rozwiązania ekologiczne, ale czy tańsze? Choć początkowy koszt instalacji OZE może wydawać się wysoki, to zwrot zwykle następuje w ciągu kilku do kilkunastu lat, w zależności od rodzaju instalacji i poziomu wsparcia finansowego.

Warto wziąć pod uwagę poniższe aspekty:

Cena za odnawialne źródła energii – dotacje mogą znacznie obniżyć całkowite koszty instalacji urządzeń do produkcji energii elektrycznej z OZE. Najpopularniejsze z nich to wspomniane wcześniej Mój Prąd oraz Czyste Powietrze. Niektóre programy dotyczą też dofinansowań w pompy ciepła albo wiatraki. Inne z kolei są przeznaczone dla rolników.
Obniżenie rachunków za prąd – jeśli wybierzesz urządzenia o odpowiedniej mocy i parametrach, OZE może znacznie wpłynąć na domowy budżet. Aby ocenić, czy inwestycja się opłaci, należy porównać koszt instalacji z oszczędnościami, jakie przyniesie w dłuższej perspektywie. Dla domów jednorodzinnych z dużym zużyciem energii inwestycja w panele fotowoltaiczne lub pompy ciepła może szybko się zwrócić, zwłaszcza przy rosnących cenach energii z tradycyjnych źródeł. Warto też poznać zasady rozliczania fotowoltaiki.
Dostępność lokalnych zasobów – decyzja o instalacji OZE powinna być uzależniona od warunków lokalnych. Jeśli dom znajduje się w miejscu o dużym nasłonecznieniu, panele fotowoltaiczne będą najbardziej efektywnym wyborem.
Wzrost wartości nieruchomości – korzystanie z odnawialnych źródeł energii podnosi poziom budynku. Coraz więcej nabywców poszukuje rozwiązań ekologicznych, co czyni domy bardziej atrakcyjnymi oraz przyszłościowymi.
Stabilizacja kosztów energii – w czasach rosnących cen prądu i gazu, OZE daje możliwość uniezależnienia się od wahań na rynku energetycznym.

Zarówno panele fotowoltaiczne, przydomowe elektrownie wiatrowe, jak i pompy ciepła, wiążą się z ogromnym kosztem. Ceny obejmują nie tylko urządzenia, ale również specjalistyczny montaż. Właśnie dlatego warto wykupić ubezpieczenie domu – kalkulator obliczy składkę za polisę obejmującą panele fotowoltaiczne lub inne urządzenia wchodzące w skład inwestycji OZE. Ochrona dotyczy głównie zdarzeń losowych, takich jak huragany, silne opady deszczu czy grad, ale nie tylko. Do tego dochodzą jeszcze dodatkowe ryzyka, takie jak kradzież lub wandalizm.

W praktyce nawet podstawowa polisa może znacznie obniżyć skutki finansowe za nieprzewidziane zdarzenia. Koniecznie zadbaj o taką ochronę nawet na wczesnym etapie inwestycji. Ubezpieczenie domu w budowie z uwzględnieniem instalacji OZE nie narazi Cię na straty materialne.