Co to jest choroba niebieskiego języka i jak zabezpieczyć przed nią gospodarstwo?

Choroba niebieskiego języka, czyli choroba wirusowa, na którą cierpią przeżuwacze, pojawiła się ponownie pod koniec listopada 2024 roku w Polsce. Była to kwestia czasu. W krajach sąsiednich panuje już od kilkunastu miesięcy. Co zrobić, by zabezpieczyć przed nią swoje stado?

Bluetongue virus (BTV), czyli choroba niebieskiego języka to zakaźna choroba wirusowa przeżuwaczy, zarówno tych dzikich, jak i domowych. Chorują:

Co ważne, choroba nie jest niebezpieczna dla innych zwierząt np. domowych oraz ludzi. Oznacza to, że możliwe jest bezpieczne spożywanie mięsa, mleka czy innych produktów, a także używanie takich wyrobów jak skóry czy wełny.

Choroba nie przenosi się bezpośrednio od zarażonych zwierząt, ale za sprawą krwiopijnych owadów o nazwie kuczmany, a także poprzez krew lub nasienie. Insekty, które przenoszą chorobę niebieskiego języka, są powszechne w Polsce, jednak ze względu na wygląd często myli się je z meszkami i z komarami. Kuczmanowate są rodziną muchówek. Obejmują aż 215 gatunków insektów, a spotkać je można głównie na terenach wodnych, ale i w środowisku ziemnowodnym i lądowym. Owady migrują, przenosząc wirus i stwarzając tym samym zagrożenie dla produkcji zwierzęcej.

W zależności od gatunku zwierzęcia różne są objawy choroby. Najgroźniejszy BTV jest dla przeżuwaczy dzikich. Często w ich przypadku kończy się śmiercią. Jeśli chodzi o zwierzęta gospodarskie, wirus jest bardziej niebezpieczny dla owiec, jednak to bydło zaraża się częściej, choć choruje raczej bezobjawowo lub przebieg jest łagodny. Bydło i kozy częściej cierpią na przewlekłe objawy tej przypadłości. Śmiertelność wśród zwierząt wynosi z reguły 2-30%. Na śmierć w wyniku choroby niebieskiego języka narażone są najbardziej młode i osłabione sztuki.

Okres wylęgania się choroby niebieskiego języka u bydła to nawet 60-80 dni. Jeśli pojawią się symptomy tej choroby u bydła to można mówić o:

U krów mlecznych może dochodzić do:

Po przejściu choroby bydło może stać się nosicielem BTV i w ten sposób dostarczać materiał genetyczny wirusa wektorom, czyli kuczmanom. 

Dowiedz się, jak zamówić kolczyki dla bydła przez internet?

Owce chorują latem oraz jesienią. W tym przypadku okres wylęgania się jest krótszy niż u bydła. Wynosi 3-10 dni. Może występować postać bezobjawowa, przewlekła, nadostra i ostra. Obserwuje się takie objawy choroby niebieskiego języka u owiec:

Choroba niebieskiego języka występowała pierwotnie w krajach Południowej Afryki. Do 2006 r. nie zanotowano żadnego przypadku zachorowania w Polsce. W ostatnich dwóch latach w Europie na nowo pojawiły się ogniska tej choroby. Do grudnia 2024 roku na Starym Kontynencie zgłoszono prawie 40 tysięcy ognisk. Najbardziej wirus szerzył się na terenie Francji, Belgii, Holandii i Niemiec. 

W Polsce pierwszy przypadek zachorowania odnotowano 22 listopada 2024 r. w powiecie wołowskim, w województwie dolnośląskim. Ze względu na obowiązujące przepisy należy każdy przypadek BTV zgłosić powiatowemu lekarzowi weterynarii. Niedopełnienie tego obowiązku jest wykroczeniem, które podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny. Kwestie te reguluje ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.

O sposobach leczenia choroby niebieskiego języka decyduje lekarz weterynarii opiekujący się stadem. Najczęściej łagodzi się objawy. Podaje się wtedy preparaty przeciwzapalne i przeciwbólowe, a także antybiotyki, jeśli dojdzie do powikłań w postaci zakażeń bakteryjnych. Stosuje się również płynoterapię. Ważne jest też, by zwierzęta pobierały paszę i wodę. Warto zapewnić im urozmaiconą dietę, a także dbać o świeżą ściółkę. Chore zwierzęta trzeba monitorować pod kątem ewentualnych odleżyn.

W przypadku wykrycia ognisk choroby niebieskiego języka nie ma potrzeby poddawania ubojowi całego stada czy też zwierząt wrażliwych. Jeśli choroba u danego osobnika przebiega w ostry sposób i nie widać poprawy po stosowaniu leczenia objawowego, Powiatowy Lekarz Weterynarii może wydać decyzję o jego uśmierceniu.

By zabezpieczyć się przed rozwojem choroby niebieskiego języka w stadzie, warto stosować środki do zwalczania owadów w miejscach, gdzie występują zwierzęta. Należy także wybierać zwierzęta ze sprawdzonego źródła, tylko ze świadectwem zdrowia. Stado powinno być pod stałą opieką weterynarza. 

Chociaż na obecnie występujący serotyp wirusa (BTV-3) pojawiła się szczepionka, nie stosuje się jej powszechnie w Polsce. Wynika to z przepisów obowiązujących w naszym kraju. Choroby takie jak BTV zwalcza się z urzędu, a to oznacza, że to ministerstwo podejmuje decyzję w sprawie działań, mających na celu zapobieganie rozprzestrzeniania się choroby. Na razie nie wdrożono obowiązku szczepień. 

Aktualnie na terenie naszego kraju obowiązuje program monitorowania ognisk choroby. Kontroluje się stan zwierząt na różnym terenie. Ponadto istnieje zakaz wydany przez Inspekcję Weterynaryjną na wwożenie do Polski zwierząt z krajów, w których występują przypadki BTV.

Szukasz ubezpieczeń rolnych? Zapraszamy do kontaktu! Umów się na rozmowę lub przyjdź do jednej z naszych placówek ubezpieczeniowych CUK. Możesz u nas kupić nie tylko obowiązkową polisę OC rolnika czy budynków przynależnych do gospodarstwa, ale także ubezpieczenia zwierząt gospodarskich. Taka ochrona może zminimalizować straty finansowe np. w sytuacji padnięcia stada z powodu różnych chorób, objętych polisą.