Limity prędkości na drogach w Polsce – przepisy i ograniczenia

Limity prędkości na drogach są w Polsce często przekraczane, o czym świadczą liczne mandaty otrzymywane przez polskich kierowców. Tymczasem w tym roku dokonano kolejnych zmian limitu prędkości dozwolonej w terenie zabudowanym. Jakie są obecnie ograniczenia prędkości na drogach w Polsce? Jaka jest dozwolona prędkość na autostradzie? A jaka obowiązuje maksymalna dopuszczalna prędkość na drodze ekspresowej? Warto przypomnieć sobie obowiązujące przepisy, jako że ustawodawca planuje drastyczne podniesienie stawek mandatów.

Inne limity prędkości obowiązują kierowców w obszarze zabudowanym, a inne poza nim. Jak szybko możemy zatem jechać poza obszarem zabudowanym? To zależy od typu pojazdu, jakim kierujemy, oraz od rodzaju drogi. Jak wygląda taki podział w praktyce? 

Samochody osobowe, motocykle i samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t mogą poruszać się z następującą maksymalną prędkością:

Oddzielną kategorię pojazdów stanowią autobusy, dla których dopuszczalna prędkość poza obszarem zabudowanym wynosi:

Taki sam podział co do dróg obowiązuje pozostałe pojazdy lub zespoły pojazdów – na przykład samochód osobowy z przyczepą. Jaka maksymalna prędkość obowiązuje w tym przypadku?

Co z ciągnikami rolniczymi? Ten rodzaj pojazdu obowiązują dodatkowe przepisy. Ciągnik rolniczy może poruszać się na drodze z maksymalną prędkością 30 km/h. 

Z kolei motocykle i motorowery, którymi przewozi się dzieci do siódmego roku życia, mogą osiągać maksymalną prędkość 40 km/h. 

Niezależnie od przedstawionych powyżej limitów prędkości należy zawsze uważnie obserwować drogę i patrzeć na znaki – to one obowiązują nas bowiem w pierwszej kolejności. Istnieją na przykład odcinki dróg szybkiego ruchu, na których wprowadzono niższe limity prędkości. Muszą one być bezwzględnie przestrzegane. Ile można jechać na drodze ekspresowej o dwóch jezdniach? Teoretycznie 120 km/h. Wjeżdżając na drogę ekspresową lub autostradę, często spotykamy się jednak ze znakiem ograniczenia prędkości do 100 czy nawet 70 km/h. Czy znajdując się już na ekspresówce, możemy od razu przyspieszyć do ustawowych 120 km/h? W żadnym wypadku.

Jeżeli na początku drogi ekspresowej ustawiony jest znak ograniczenia prędkości do 70 km/h, a później pojawia się znak, który informuje o wjeździe na drogę szybkiego ruchu, pamiętaj, że znak ten nie odwołuje wcześniejszego ograniczenia prędkości. Jedynym elementem, który może je odwołać, jest stosowny znak odwołujący ograniczenie lub w niektórych przypadkach skrzyżowanie. To samo dotyczy autostrad. Określenie w przepisach maksymalnej prędkości na autostradzie nie oznacza, że nie musisz stosować się do występujących na niej ograniczeń. 

W czerwcu tego roku zaszły pewne zmiany w przepisach dotyczących dozwolonej prędkości w terenie zabudowanym. Prędkość na drogach w obszarze zabudowanym została ujednolicona i w żadnym wypadku nie można już jeździć tutaj z prędkością większą niż 50 km/h. Jak wyglądało to wcześniej? Ustawodawca dopuszczał jazdę z prędkością 60 km/h w godzinach nocnych, natomiast od godziny 5:00 do 23:00 obowiązywała maksymalna prędkość 50 km/h. W tej chwili niezależnie od pory dnia w terenie zabudowanym nie możesz przekroczyć 50 km/h – chyba że masz do czynienia z innymi ograniczeniami (dowiedz się więcej o karze za przekroczenie prędkości o 50 km/h). Skąd taka zmiana? Polskie przepisy zostały po prostu dostosowane do przepisów obowiązujących w Unii Europejskiej, które nie uwzględniają limitów prędkości różniących się ze względu na porę dnia. 

Samochód osobowy z przyczepą w terenie zabudowanym musi jechać z taką samą prędkością, jaka obowiązuje inne samochody osobowe. Ale musisz pamiętać o jednym. Jadąc przez teren zabudowany samochodem osobowym z przyczepą, nie możesz przekroczyć prędkości 50 km/h nawet na drodze, gdzie ograniczenie prędkości jest wyższe.

Musisz mieć świadomość, że ustalone limity prędkości nie oznaczają, że przez każdą miejscowość możesz przejechać z prędkością 50 km/h. Często pod znakiem danej miejscowości – może być to jej nazwa lub znak informujący o wjeździe na obszar zabudowany – umieszczony jest dodatkowy znak ograniczenia prędkości.

Warto zwrócić na niego uwagę, ponieważ informuje on o tym, jaka maksymalna prędkość obowiązuje w całej miejscowości. Tego znaku nie odwołuje żadne skrzyżowanie, a więc wskazana na nim prędkość obowiązuje w całym terenie zabudowanym. Powinieneś o tym pamiętać, jako że istnieją miejscowości, przez które możesz przejechać z prędkością nie wyższą niż 30 lub 40 km/h. Nie zwracając uwagi na znaki, łatwo więc złamać przepisy – a konsekwencje mogą być dotkliwe.

Czy to jedyne ograniczenia prędkości na drogach w terenie zabudowanym? Oczywiście, że nie. Na co jeszcze powinieneś zwrócić szczególną uwagę? Pamiętaj, że w strefach zamieszkania ograniczenie prędkości wynosi 20 km/h. Chodzi tu o osiedla mieszkaniowe, osiedla domków jednorodzinnych oraz centrum miasta. Warto również pamiętać, że w obszarze zabudowanym piesi mają szczególne przywileje. O strefie ograniczonej prędkości informują nas specjalne znaki. Obowiązuje tu niższa prędkość niż ta określona w ogólnych przepisach kodeksu drogowego. Ograniczenie prędkości w strefie zabudowanej dotyczy całego obszaru strefy, aż do momentu odwołania ograniczenia prędkości przez odpowiedni znak. 

W tym momencie warto sobie przypomnieć, jakie elementy mogą odwołać ograniczenie prędkości na drodze, jako że nie zawsze musi to być znak informujący o końcu obowiązywania danego ograniczenia. Zatem co jeszcze może odwołać ograniczenie prędkości na drogach?

Czy jednak skrzyżowanie zawsze odwołuje znak ograniczenia prędkości? Niestety nie. Właśnie dlatego trzeba być naprawdę uważnym. Nie każde „połączenie dróg” jest skrzyżowaniem w myśl ustawy o ruchu drogowym. Kiedy mamy do czynienia z „połączeniem dróg”? Gdy droga, którą się poruszamy, łączy się z drogą wewnętrzną, drogą dojazdową do posesji lub drogą gruntową i utwardzoną. Skrzyżowanie z taką drogą nie odwołuje ograniczenia prędkości.

Powinieneś zdawać sobie również sprawę z jeszcze jednej rzeczy. Znaki informują o maksymalnej dopuszczalnej prędkości, natomiast artykuł 19. ustawy o ruchu drogowym mówi, że kierujący ma obowiązek „jechać z prędkością zapewniającą panowanie nad pojazdem, z uwzględnieniem warunków, w jakich ruch się odbywa [...]” i jest zobowiązany „jechać z prędkością nieutrudniającą jazdy innym kierującym; [...] hamować w sposób niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia” oraz „utrzymywać odstęp niezbędny do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania się poprzedzającego pojazdu”.

Co to oznacza w praktyce? Musisz dostosować prędkość do warunków panujących na drodze. Przykładowo: dozwolona prędkość na autostradzie to 140 km/h, ale poruszanie się z taką prędkością podczas śnieżycy lub gołoledzi na pewno nie jest bezpieczne. Z kolei jazda po drodze szybkiego ruchu z prędkością 20 km/h przy doskonałej widoczności też nie powinna mieć miejsca. 

Kierowcy zawsze muszą pamiętać o dostosowywaniu prędkości do panujących na drodze warunków, stanu jezdni, ukształtowania terenu, pogody, widoczności, natężenia ruchu oraz stanu i ładunku pojazdu. Bezpieczna jazda do całkowite panowanie nad pojazdem. Nie można też utrudniać jazdy innym kierowcom. Należy zachowywać bezpieczny odstęp i nie wykonywać nagłych manewrów, które mogłyby spowodować niebezpieczeństwo dla innych uczestników ruchu drogowego. Z myślą o poprawie bezpieczeństwa pieszych i kierowców w bieżącym roku wprowadzono również inne zmiany w przepisach ruchu drogowego.

Nowe zasady dotyczą przejść dla pieszych. W czerwcu uchwalono, że pieszy zyskuje pierwszeństwo jeszcze przed wejściem na pasy, dlatego kierowcy muszą zachować wyjątkową ostrożność w ich okolicy. Poza tym grozi im również mandat za tak zwane jeżdżenie na zderzaku. Należy zachować bezpieczną odległość, jadąc za drugim samochodem. Te przepisy mają szczególne znaczenie dla kierowców poruszających się po drodze ekspresowej czy autostradzie. Niedostosowanie prędkości na drodze szybkiego ruchu i zbyt bliskie trzymanie się za drugim samochodem z pewnością nie ma nic wspólnego z bezpieczną jazdą.

Kierowcy w Polsce mają często dość lekceważące podejście do ograniczeń prędkości, mimo częstych kontroli i dość gęsto ustawionych fotoradarów. Jakie mandaty obowiązują za przekroczenie konkretnych limitów? 

Polskie drogi nie należą niestety do najbezpieczniejszych. Według raportu Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu liczba wypadków śmiertelnych w Polsce (w przeliczeniu na 1 milion mieszkańców) jest tak wysoka, że w rankingu bezpieczeństwa plasujemy się na czwartym miejscu od końca. Za nami znajdują się już tylko Bułgaria, Rumunia i Łotwa. Z kolei po uwzględnieniu stosunku liczby ofiar śmiertelnych na drodze do liczby przejechanych kilometrów, spadamy na sam koniec listy. 

Tylko w 2020 roku na polskich drogach zginęło prawie 2500 osób. Niedostosowanie prędkości do warunków panujących na drodze jest częstą przyczyną wypadków – drugą po nieustąpieniu pierwszeństwa przejazdu. Ograniczenia prędkości na pewno są ważne, ale wydaje się, że powinno się również postawić na działania edukacyjne, które uświadomią kierowcom, jak ważne jest przestrzeganie przepisów i dostosowanie prędkości do warunków panujących na drodze.

Obowiązki kierowcy i posiadacza auta to nie tylko przestrzeganie przepisów kodeksu drogowego. Każdy kierowca powinien też posiadać aktualną polisę OC. To obowiązkowe ubezpieczenie chroni Cię przed finansowymi skutkami szkody spowodowanej z Twojej winy. Warto pomyśleć również o innych polisach komunikacyjnych. Prowadząc samochód, jesteśmy narażeni na wiele nieprzewidzianych wypadków. Warto więc skorzystać z ubezpieczeń Autocasco i Assistance, które gwarantują pełną ochronę zarówno w przypadku uszkodzenia samochodu, jak i awarii, zapewniając pomoc techniczną i informacyjną.

Zawsze warto skontaktować się z naszą infolinią lub przedstawicielami w placówkach CUK w celu dopasowania polisy do swoich potrzeb oraz znalezienia najkorzystniejszego pakietu ubezpieczeń.