Jak sprawdzić wysokość swojej przyszłej emerytury?

Zastanawiasz się, ile wyniesie Twoja emerytura i czy wystarczy na spokojne życie po zakończeniu pracy zawodowej? To pytanie zadaje sobie coraz więcej osób, niezależnie od wieku. Wysokość przyszłej emerytury zależy od wielu czynników – m.in. od zgromadzonego kapitału, stażu pracy, a nawet wieku przejścia na emeryturę. Dobrą wiadomością jest to, że każdy może samodzielnie sprawdzić prognozowaną wysokość swojego świadczenia i – co ważne – zawczasu zareagować, by je zwiększyć. W tym tekście pokażemy, jak krok po kroku sprawdzić swoją przyszłą emeryturę i gdzie szukać potrzebnych danych.

ZUS oblicza wysokość przyszłej emerytury na podstawie kapitału zgromadzonego na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Ten kapitał składa się z kilku elementów. Po pierwsze, są to składki emerytalne, które były odprowadzane przez cały okres aktywności zawodowej – zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę. Po drugie, uwzględniane są również składki zapisane na tzw. subkoncie ZUS (np. w przypadku osób, które część składki kierowały kiedyś do OFE). Po trzecie – i to szczególnie ważne dla osób, które pracowały przed 1999 rokiem – doliczany jest tzw. kapitał początkowy, czyli wartość odtworzona z lat pracy sprzed reformy emerytalnej.

Te wszystkie składniki podlegają corocznej waloryzacji, dzięki czemu zgromadzony kapitał zyskuje na wartości. Kolejnym elementem uwzględnianym przy wyliczaniu emerytury jest średnie dalsze trwanie życia, ogłaszane przez GUS. Jest to przewidywana liczba miesięcy, przez którą – statystycznie – będziesz pobierać emeryturę. ZUS dzieli więc zgromadzony kapitał przez ten wskaźnik. Im później przejdziesz na emeryturę, tym krótsze przewidywane trwanie życia (i tym samym – wyższe miesięczne świadczenie), ale też większy zgromadzony kapitał.

To wszystko brzmi skomplikowanie, ale spokojnie — za chwilę pokażemy, gdzie znaleźć te dane i jak skorzystać z kalkulatora emerytalnego ZUS, by w prosty sposób sprawdzić swoją prognozę.

Wzór na obliczenie emerytury z ZUS jest dość prosty, choć oparty na wielu danych zbieranych przez lata. Obecnie obowiązuje tzw. system zdefiniowanej składki, co oznacza, że wysokość emerytury zależy od tego, ile składek udało się zgromadzić przez całe życie zawodowe, a nie od ostatnich zarobków.

Podstawowy wzór wygląda tak:

Emerytura = (suma zwaloryzowanych składek + kapitał początkowy) / średnie dalsze trwanie życia (w miesiącach)

Warto rozbić go na elementy:

Im większy zgromadzony kapitał i im krótsze przewidywane dalsze życie (czyli im później zdecydujesz się przejść na emeryturę), tym wyższe miesięczne świadczenie. W kolejnych częściach pokażemy, jak łatwo samodzielnie sprawdzić te wartości w kalkulatorze emerytalnym ZUS i jak zinterpretować otrzymane wyniki.

Aby sprawdzić prognozowaną wysokość swojej przyszłej emerytury, najlepiej skorzystać z oficjalnych narzędzi udostępnionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Oto trzy główne sposoby:

Na wysokość emerytury wpływa kilka kluczowych czynników, które razem składają się na końcowe świadczenie. Pierwszym i najważniejszym elementem jest łączna kwota składek emerytalnych, jakie zostały odprowadzone do ZUS w trakcie całej kariery zawodowej – im wyższe zarobki i dłuższy staż pracy, tym większy zgromadzony kapitał. Drugim istotnym czynnikiem jest kapitał początkowy, czyli odtworzona wartość składek za okres przed reformą emerytalną z 1999 roku – dotyczy to osób, które pracowały przed tą datą.

Kolejnym elementem jest waloryzacja składek i kapitału początkowego – co roku ZUS zwiększa wartość zgromadzonych środków o wskaźnik waloryzacji, który zależy od inflacji i wzrostu wynagrodzeń w gospodarce. Ostatecznie, bardzo ważny wpływ na wysokość świadczenia ma wiek przejścia na emeryturę – im później zdecydujesz się zakończyć aktywność zawodową, tym wyższe świadczenie miesięczne, ponieważ kapitał będzie dzielony przez mniejszą liczbę miesięcy tzw. średniego dalszego trwania życia.

Warto też wspomnieć o wpływie przerw w zatrudnieniu, pracy na umowach bez składek emerytalnych (np. umowy o dzieło), oraz ewentualnych świadczeniach z innych filarów (np. OFE), które mogą zostać uwzględnione w prognozie.

Waloryzacja to mechanizm, dzięki któremu zgromadzone składki i kapitał początkowy zyskują na wartości – chroni to przyszłą emeryturę przed spadkiem siły nabywczej pieniądza. Co roku, zazwyczaj w czerwcu, ZUS przeprowadza waloryzację środków znajdujących się na Twoim koncie i subkoncie. Wysokość waloryzacji zależy od sytuacji gospodarczej – inflacji oraz wzrostu przeciętnego wynagrodzenia. Aby obliczyć wysokość emerytury po waloryzacji, ZUS najpierw przelicza zgromadzone składki według obowiązujących wskaźników, a dopiero potem dzieli je przez średnie dalsze trwanie życia.

Przykładowo: jeśli na koncie było zgromadzone 300 000 zł, a wskaźnik waloryzacji wyniósł 14%, to po waloryzacji środki wzrosną do 342 000 zł. Jeśli GUS ogłosi, że średnie dalsze trwanie życia osoby przechodzącej na emeryturę to 240 miesięcy, to prognozowana emerytura wyniesie 1425 zł brutto miesięcznie (342 000 zł / 240 miesięcy). W kalkulatorze ZUS waloryzacja jest już uwzględniona automatycznie, ale warto zrozumieć ten mechanizm – pozwala to lepiej zaplanować moment przejścia na emeryturę i świadomie zwiększać swoje świadczenie.

Aby sprawdzić wysokość swojej przyszłej emerytury, najlepiej zalogować się na Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS). Można to zrobić na kilka sposobów – najwygodniej przez profil zaufany lub bankowość elektroniczną, choć dostępne są też login i hasło ZUS lub podpis kwalifikowany. Po zalogowaniu należy przejść do panelu ubezpieczonego, gdzie znajdziesz szczegółowe dane o stanie swojego konta, w tym wysokość zgromadzonych składek, kapitału początkowego oraz aktualne salda subkonta.

Najciekawszą sekcją jest „Hipotetyczna emerytura”, gdzie system automatycznie pokazuje prognozę wysokości przyszłego świadczenia – osobno dla wariantu, w którym już nie odprowadzasz składek, i dla takiego, w którym kontynuujesz pracę do ustawowego wieku emerytalnego. Dostępny tam kalkulator emerytalny pozwala także na przeprowadzenie symulacji – możesz samodzielnie ustawić planowaną datę przejścia na emeryturę, przewidywaną wysokość zarobków czy przerwy w zatrudnieniu. To bardzo przydatne narzędzie, które daje realny obraz przyszłych finansów i pozwala zawczasu podjąć świadome decyzje.

Prognozy wysokości emerytur, które znajdziesz w kalkulatorze ZUS lub w panelu PUE, podawane są zawsze w kwocie brutto – czyli przed potrąceniem składki zdrowotnej i ewentualnych zaliczek na podatek dochodowy. Dlatego jeśli chcesz wiedzieć, ile faktycznie otrzymasz na konto po przejściu na emeryturę, musisz samodzielnie przeliczyć emeryturę brutto na netto.

Podstawowym obciążeniem jest składka zdrowotna, która wynosi 9% i jest obowiązkowa dla wszystkich emerytów, niezależnie od wysokości świadczenia. Drugim elementem jest zaliczka na podatek dochodowy według stawki 17% – jednak nie wszyscy muszą ją płacić. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, emerytury do wysokości 2 500 zł brutto miesięcznie są zwolnione z podatku dochodowego. Osoby pobierające wyższe świadczenia muszą liczyć się z potrąceniem PIT od nadwyżki ponad tę kwotę. Do tego dochodzi również kwota zmniejszająca podatek oraz możliwość skorzystania z ulg, np. dla seniorów.

Do przeliczania brutto na netto najlepiej użyć aktualnych kalkulatorów dostępnych online – są one dostosowane do najnowszych przepisów i automatycznie uwzględniają wszystkie składniki. W dalszej części poradnika wskażemy, które z nich są najbardziej wiarygodne i jak z nich korzystać krok po kroku.

Wysokość emerytury dla osób prowadzących działalność gospodarczą zależy przede wszystkim od tego, od jakiej podstawy odprowadzane były składki emerytalne. W praktyce wielu przedsiębiorców przez lata płaci minimalne składki ZUS, co przekłada się na bardzo niską emeryturę – często wynoszącą zaledwie kilkaset złotych. Wynika to z faktu, że przy niskich podstawach składek, zgromadzony kapitał emerytalny jest minimalny, a więc po podzieleniu przez średnie dalsze trwanie życia – miesięczne świadczenie również będzie symboliczne.

Przykładowo, przedsiębiorca płacący przez 30 lat składki od minimalnej podstawy może liczyć na emeryturę brutto na poziomie 1 200–1 400 zł. Natomiast jeśli składki były odprowadzane od wyższych dochodów – proporcjonalnie rośnie zgromadzony kapitał, a tym samym i emerytura. Dlatego coraz więcej osób prowadzących własny biznes decyduje się na dodatkowe oszczędzanie lub inwestowanie, np. w IKE, IKZE, PPK lub prywatne fundusze emerytalne, by zabezpieczyć się finansowo na starość.

Warto również pamiętać, że nawet jeśli firma przynosiła dobre zyski, to dla ZUS liczą się tylko realnie odprowadzone składki – dochody z działalności, które nie zostały „przelane” w formie składki, nie mają wpływu na wysokość przyszłej emerytury.

Staż pracy ma istotne znaczenie dla wysokości emerytury, choć nie w taki sposób, jak było to przed reformą systemu w 1999 roku. Obecnie liczy się przede wszystkim suma składek zgromadzonych na koncie emerytalnym, a nie sam liczbowy wymiar lat pracy. Jednak dłuższy staż zazwyczaj oznacza, że przez więcej lat odprowadzano składki do ZUS, co przekłada się na wyższy kapitał i – w konsekwencji – wyższe świadczenie.

Dodatkowo, dla osób urodzonych przed 1949 r. (lub w niektórych przypadkach do 1968 r., jeśli korzystają ze „starego” systemu) długość stażu pracy nadal ma kluczowe znaczenie, bo ich emerytury częściowo są liczone według starych zasad – na podstawie zarobków z wybranych lat oraz przepracowanego okresu. W nowym systemie nie ma minimalnego stażu wymaganego do samego przyznania emerytury, ale jest tzw. emerytura minimalna, która przysługuje tylko osobom z odpowiednim stażem: co najmniej 20 lat (kobiety) i 25 lat (mężczyźni).

Jeśli ktoś nie osiągnie tego wymaganego stażu, emerytura będzie niższa niż minimalna i wypłacana będzie tylko w wysokości wynikającej z kapitału – bez żadnego wyrównania. To ważny powód, by pilnować nie tylko wysokości odprowadzanych składek, ale też kompletności okresów składkowych i nieskładkowych w dokumentacji ZUS.