Auto bez prawa jazdy - jakie samochody można prowadzić?

Niektórzy zastanawiają się, jakie samochody można prowadzić bez prawa jazdy. Auto bez prawka w Polsce? Czy auto na dowód osobisty jest legalne w naszym kraju? Sprawdźmy, co mówi o tym prawo. Szczegółowe informacje możemy znaleźć w Ustawie o kierujących pojazdami z 2013, która była wielokrotnie nowelizowana. Jeśli chcesz się dowiedzieć, czy Twoje dziecko lub Ty sam możesz korzystać z pojazdu bez specjalnych uprawnień, koniecznie przeczytaj ten artykuł.

Zgodnie ze starą łacińską maksymą: ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi, żaden polski obywatel ani obcokrajowiec przebywający na terenie naszego kraju, nie może się zasłaniać nieznajomością przepisów, gdy łamie prawo. Fakt ten niczego nie usprawiedliwia i nikogo nie chroni przed karą. Jeśli chcesz uniknąć nieprzyjemnych sytuacji oraz kłopotów w przyszłości, zapoznaj się z regulacjami dotyczącymi ruchu drogowego.

Po nowelizacji przepisów w 2013 roku wiele zmian objęło przyszłych uczestników kursów na prawo jazdy. Wprowadzono też nowe przepisy dotyczące pojazdów takich jak quady czy czterokołowce. Od tego momentu w Polsce obowiązują nowe kategorie prawa jazdy:

Jeśli jesteś właścicielem prawa jazdy obejmującego jedną z powyższych kategorii, dowiedz się, do czego możesz je wykorzystać.

Zgodnie z Ustawą o kierujących pojazdami z 2013 roku za czterokołowiec uważa się pojazd samochodowy, który służy do przewozu ładunków lub ludzi. Definicja ta nie obejmuje samochodów osobowych, ciężarowych oraz motocykli, których masa własna jest mniejsza niż:

Z kolei czterokołowiec lekki to pojazd o masie własnej poniżej 350 kg. Ze względu na ograniczenia konstrukcyjne może się on poruszać z maksymalną prędkością 45 km/h. Jeśli chciałbyś prowadzić czterokołowiec lekki, musisz zdobyć uprawnienia przynajmniej dla kategorii AM. Jeżeli wybierzesz czterokołowiec, powinieneś się legitymować prawem jazdy kategorii B1.

Masz problem z rozróżnieniem tych dwóch typów pojazdów? By uniknąć pomyłki, sprawdź homologacje unijne. Symbol L7e oznacza czterokołowiec, a L6e – czterokołowiec lekki. Niewielki środek transportu spala ok. 3 l/100 km. Doskonale sprawdza się w ruchu miejskim. Ze względu na małe gabaryty można szybko znaleźć miejsce parkingowe. Niestety przy dłuższej trasie podróżowanie stanie się męczące.

Jeszcze do niedawna wiele osób było przekonanych, że może bezkarnie jeździć małym samochodem, legitymując się jedynie dowodem osobistym. Do nadinterpretacji przepisów skłoniła definicja roweru w Kodeksie drogowym. Zgodnie z zapisem za rower uznaje się pojazd o szerokości do 0,9 m poruszany siłą mięśni użytkownika. Może on też być wyposażony w napęd elektryczny zasilany prądem o maksymalnym napięciu 48 V i znamionowej mocy ciągłej do 250 W. Mechanizm uruchamia się przy pomocy pedała pomocniczego, który trzeba nacisnąć nogą. Jak się okazało, ta wzmianka stała się zarzewiem konfliktu. Napęd elektryczny umożliwił podciągnięcie mini samochodów i podobnych pojazdów pod definicję roweru. W konsekwencji powstała luka prawna, na którą powoływali się uczestnicy ruchu drogowego.

Minicars w Polsce coraz częściej pojawiają się na drodze, jednak wciąż są zdecydowanie mniej popularne niż tradycyjne samochody osobowe. Dwuosobowe auto jest dużo lżejsze. Niektórzy uważają je też za bezpieczniejsze. Później sprawdzimy, czy to prawda. Niestety ich cena jest dość wysoka. Jeśli zastanawiasz się nad zakupem takiego pojazdu lub po prostu chciałbyś usiąść za kółkiem i legalnie się przejechać, musisz zdobyć przynajmniej prawo jazdy kategorii AM lub B1. Co ciekawe do egzaminu mogą podejść osoby niepełnoletnie. Dokument AM jest przeznaczony dla osób, które ukończyły 14. rok życia, a B1 – dla nastolatków powyżej 16. roku życia.

Młodsi mogą zapisać się na kurs, który obejmuje łącznie 40 godzin: 10 praktyki i 30 teorii. Z kolei dla nieco starszych kursantów, którzy chcą zdać egzamin na prawo jazdy kategorii B1, przewidziano 30 h teorii oraz 30 h praktyki. Ceny szkoleń różnią się w zależności od wielkości miasta oraz wybranej szkoły. Na zdobycie uprawnień trzeba przeznaczyć minimum 1000 zł.

Wśród popularnych modeli czterokołowców lekkich wymienia się m.in.:

Na rynku są dostępne też inne małe auta: Casalini, Piaggio czy Ligier. Wybór jest dość duży. Jeśli wahasz się, co wybrać, zapoznaj się z opiniami użytkowników w sieci oraz z rekomendacjami sprzedawców. Na podstawie tych informacji będzie Ci łatwiej podjąć decyzję.

Przed zakupem rozważ wszystkie plusy i minusy takiego rozwiązania. Pamiętaj, że w trakcie zderzenia z innym dużo cięższym pojazdem, Twój dwuosobowy mini samochód nie ma żadnych szans. Będzie nadawał się na złom. Pozostaje jeszcze kwestia pasażera oraz kierowcy. Co się z nimi stanie w takiej sytuacji? Czy przeżyją?

Spora część czterokołowców jest wyposażona w 3-punktowe pasy bezpieczeństwa. To jedyne elementy chroniące użytkowników w najtańszych modelach. Wielokrotnie przeprowadzone testy pokazały, że najmniejsza kolizja może doprowadzić do poważnego uszczerbku na zdrowiu, a nawet do utraty życia. Dzięki ogromnemu postępowi technologicznemu najnowsze modele gwarantują zdecydowanie wyższy stopień bezpieczeństwa niż starsze auta. 

Niestety ze względu na wysoką cenę spora część młodych kierowców decyduje się na zakup używanych samochodów w wersji mini. Brak odpowiedniej ochrony wiąże się z ogromnym ryzykiem. Jest to tylko pozorna oszczędność, za którą możesz zapłacić najwyższą cenę, jaką jest ludzkie życie. Kierowcy czterokołowców lekkich powinni być bardzo ostrożni i czujni na drodze, by w miarę możliwości jak najszybciej zareagować w sytuacji zagrożenia. Zaleca się, aby osoby niepełnoletnie kierowały autem pod opieką dorosłych. Dzięki temu poczują się pewniej i bezpieczniej za kierownicą.

Jeśli stałeś się szczęśliwym posiadaczem czterokołowca, pamiętaj o obowiązkowej rejestracji pojazdu w Wydziale Komunikacji. Ponadto, musisz wykupić też polisę ubezpieczeniową. Za niedopełnienie tych formalności grożą poważne sankcje. Jeżeli będziesz wybierać polisę OC na samochód w wersji mini, możesz skorzystać z przysługujących Ci zniżek. Niestety młody kierowca musi się liczyć z wyższymi składkami z powodu braku doświadczenia.

Zakup pierwszego ubezpieczenia zawsze jest najdroższy. By zaoszczędzić, choć niewielką sumę, warto zapoznać się z ofertą różnych towarzystw ubezpieczeniowych i wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie. Kolejnym sposobem na wygospodarowanie oszczędności w domowym budżecie jest wpisanie drugiego właściciela z większym stażem za kierownicą. Może to być np. rodzic, który zdobył maksymalne zniżki. Takie rozwiązanie jest w 100 % legalne. Dzięki temu nastolatek zyskuje staż, który upoważni go do korzystania z wysokich zniżek w przyszłości.

Wykaz pojazdów bez prawka, którymi możesz się legalnie poruszać na drodze, jest bardzo krótki. Warto go zapamiętać, by ułatwić sobie codzienne funkcjonowanie. Zgodnie z art. 3 Ustawy o kierujących pojazdami z 2013 roku osoby pełnoletnie mogą kierować rowerem, pojazdem zaprzęgowym oraz wózkiem rowerowym bez specjalnych uprawnień. Co więcej, osoby, które ukończyły 18 lat przed wejściem wymienionej wyżej ustawy w życie, mają prawo do korzystania z motorowerów. Nie muszą legitymować się żadnym specjalnym dokumentem. Wystarczy dowód osobisty podczas ewentualnej kontroli. Przepis ten dotyczy osób urodzonych przed 19 stycznia 1995 roku. Młodsi muszą ukończyć kurs i zdać egzamin.

Quady w Polsce cieszą się dużą popularnością. By móc legalnie nimi kierować trzeba zdobyć odpowiednie uprawnienia. Duże znaczenie odgrywają tutaj gabaryty pojazdu. Konstrukcja modnych czterokołowców jest nieco zbliżona do motocykli. Zgodnie z obowiązującym prawem quad jest czterokołowcem. Do tej samej grupy zalicza się również samochody w wersji mini. Wszystkie te czynniki wywołują  wiele kontrowersji oraz wątpliwości. Do jazdy małym quadem wystarczy prawo jazdy kategorii AM – odpowiednik dawnej karty motorowerowej. Można nim jeździć na drodze publicznej w wieku 14 lat. Niestety kurs i egzamin obejmują jazdę na motorowerze. Być może w przyszłości to się zmieni.

Legalne korzystanie z większych modeli wymaga uprawnień kategorii B lub B1. Użytkownicy większych quadów nie mogą poruszać się po drogach ekspresowych i autostradach. W przypadku quadów pozbawionych zamkniętego nadwozia oraz pasów bezpieczeństwa konieczne jest założenie kasku. Jeśli weźmiesz ze sobą pasażera poniżej 7. roku życia, pamiętaj, że możesz jechać z maksymalną prędkością 40 km/h.

Jeśli prowadzisz pojazd bez uprawnień musisz się liczyć z poważnymi sankcjami. Prowadzenie pojazdu bez uprawnień jest wykroczeniem. Wysokość mandatu w tej sytuacji waha się od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Kierowcy, którym sąd cofnął uprawnienia, podlegają karze ograniczenia, a czasem pozbawienia wolności. Z kolei zignorowanie zakazu prowadzenia pojazdów na okres 15 lat, wiąże się z karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 3 lat.

Pamiętaj, by na wszelki wypadek zabrać ze sobą prawo jazdy. Posiadacze krajowego prawa jazdy nie mają już takiego obowiązku. Przepis ten dotyczy osób, które korzystają z uprawnień wydanych poza granicami naszego kraju. Dowód rejestracyjny oraz polisę OC możesz zostawić w domu, jednak musisz mieć przy sobie dowód osobisty lub inny dokument, który potwierdzi Twoją tożsamość. Policjanci znajdą wszystkie niezbędne informacje w systemie. Więcej na temat tego, jakie dokumenty kierowca musi mieć przy sobie przeczytasz w poradzie ‘Czy trzeba mieć dowód rejestracyjny i OC przy sobie?’.

Samochód bez prawa jazdy to chwytliwe hasło reklamowe, które nie ma żadnego odzwierciedlenia w rzeczywistości. Kierowanie pojazdami w Polsce jest ściśle znormalizowane. W 2013 wprowadzono nowelizację przepisów, która podzieliła uprawnienia na nowe kategorie. Zgodnie z obowiązującą Ustawą o kierujących pojazdami każdy kierowca jest zobowiązany do ukończenia kursu i zdania stosownego egzaminu. Osoby, którym cofnięto uprawnienia, nie mogą legalnie usiąść za kierownicą. Ta sama zasada dotyczy ukaranych zakazem prowadzenia pojazdów na okres 15 lat.

W wyniku zmian w przepisach osoby niepełnoletnie, które ukończyły 14. rok życia, mogą zdobyć uprawnienia AM, a 16-latkowie mają prawo do tego, by zdać egzamin na kategorię B1. Dzięki nim mogą kierować różnymi pojazdami. W praktyce niewielu nastolatków w Polsce korzysta z tej możliwości. Wydaje się, że główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest wysoka cena mikrosamochodów oraz stosunkowo niski stopień bezpieczeństwa.

Pamiętaj także o tym, że samochody, którymi możesz kierować bez prawa jazdy kategorii B, również muszą mieć OC. Możesz zdecydować się na pakiet OC i AC, by obniżyć wysokość składki obu ubezpieczeń. Każde z ubezpieczeń możesz kupić w CUK - online, przez telefon lub w jednej z placówek.