Udar słoneczny – objawy, leczenie, profilaktyka

Piękna słoneczna pogoda zachęca do aktywności na zewnątrz albo słodkiego leniuchowania na leżaku. Niekiedy jednak zbyt długie przebywanie na słońcu może skończyć się poważnymi problemami zdrowotnymi, związanymi nie tylko z nadmiernym opalaniem. Czym jest udar słoneczny i co zrobić, gdy podejrzewasz, że doszło do niego u Ciebie lub u innej osoby? W tym artykule zebraliśmy najważniejsze informacje na temat objawów, leczenia i profilaktyki udaru słonecznego.

Na początek rozróżnijmy udar słoneczny od cieplnego. Chociaż niekiedy pojęcia te bywają używane zamiennie, nie do końca oznaczają to samo. Do udaru cieplnego dochodzi na skutek nadmiernej ekspozycji organizmu na wysoką temperaturę otoczenia, czego konsekwencją jest przegrzanie. Naturalne procesy fizjologiczne, jak pocenie się, mające zapobiegać przegrzaniu, stają się niewystarczające i organizm nie jest w stanie poradzić sobie z nadmiarem ciepła. Jakie udar cieplny daje objawy? Przede wszystkim jest to wysoka temperatura ciała nawet powyżej 40 stopni, czerwona, rozgrzana sucha lub wilgotna skóra, przyspieszone tętno. Może dojść do utraty przytomności.

W udarze słonecznym, określanym inaczej jako porażenie słoneczne, również dochodzi do przegrzania organizmu, ale w szczególnych okolicznościach, czyli na skutek nadmiernej ekspozycji głowy i karku na promienie słoneczne, co prowadzi do przekrwienia opon mózgowych i mózgu.

Udar słoneczny w klasyfikacji ICD-10 znajduje się pod wspólną pozycją z udarem cieplnym – T67.0.

Reakcja organizmu na długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV i to, po jakim czasie wystąpią objawy i czy w ogóle, zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu. Na wystąpienie przykrych efektów przegrzania szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze i obciążone schorzeniami ze strony układu krążenia. Udar słoneczny pierwsze objawy daje zazwyczaj po kilku godzinach, ale nie oznacza to, że symptomy nie mogą pojawić się szybciej lub później. Obejmują:

Jak rozpoznać udar słoneczny? Poza wymienionymi objawami, mogą pojawić się też dolegliwości ze strony układu pokarmowego – nudności i wymioty, a osłabienie może prowadzić do omdlenia lub nawet utraty przytomności. Ze względu na podobieństwo niektórych symptomów, niekiedy objawy udaru słonecznego bywają mylone z objawami udaru mózgu.

Gdy podejrzewasz u siebie lub innej osoby udar słoneczny, co robić? Przede wszystkim trzeba przenieść chorego w zacienione miejsce, bo dalsze przebywanie na słońcu pogłębi objawy. W schłodzeniu organizmu pomagają chłodne lub wilgotne okłady na głowę, np. ze zmoczonego ręcznika. Warto zadbać o komfort chorego, zdjąć elementy odzieży, które mogą powodować ucisk lub dodatkowo grzać. Jeśli twarz chorego jest czerwona, można ułożyć go w pozycji półleżącej. Gdy jest bardzo blady, głowa powinna być ułożona niżej jak tułów.

Bardzo istotne, co na udar słoneczny jeszcze można zastosować, to odpowiednie nawodnienie. Najlepiej sprawdzi się niegazowana woda mineralna. Przebywając w warunkach domowych, można też wziąć chłodną kąpiel. Jeśli objawy nasilają się, należy wezwać pomoc.

Jeśli dojdzie do udaru słonecznego, ile trwają objawy, zależy od kondycji i indywidualnej reakcji organizmu oraz stopnia przegrzania. Objawy mogą utrzymywać się od kilku godzin do kilku dni. Łagodna forma przegrzania na skutek działania promieni UV z reguły pozwala na szybszy powrót do zdrowia. Bardziej nasilone objawy mogą wymagać nawet kilkudniowej hospitalizacji.

Od stopnia nasilenia objawów zależy, jak leczyć udar słoneczny. Jeśli porażenie przebiega łagodnie, odpoczynek, unikanie nasłonecznionych miejsc, chłodzenie organizmu i nawadnianie powinny wystarczyć. Oprócz uzupełniania płynów, trzeba pamiętać o dostarczaniu elektrolitów, by wspomóc powrót organizmu do równowagi i uregulować gospodarkę wodno-elektrolitową.

Jeśli doszło do udaru słonecznego, kiedy udać się do szpitala? Udar słoneczny to stan zagrożenia życia i brak odpowiedniego leczenia, może skończyć się poważnymi powikłaniami, a nawet śmiercią. Jeśli pierwsze objawy mimo podjętych działań zachowawczych nie mijają lub nasilają się, pojawia się wysoka gorączka, problemy z oddychaniem, krążeniem, zasłabnięcie czy utrata przytomności, jak najszybciej trzeba udać się do lekarza lub wezwać pomoc.

W leczeniu skutków udaru słonecznego pomocna może okazać się prywatna opieka medyczna.

Dzieci są szczególnie narażone na porażenie słoneczne ze względu na niewykształcone jeszcze do końca mechanizmy termoregulacji. Przebywając na zewnątrz z dzieckiem w słoneczny gorący dzień, trzeba zadbać o zacienienie i odpowiednie nawadnianie pociechy. Jak rozpoznać udar słoneczny u dziecka? Należy uważnie obserwować dziecko, ponieważ pierwsze symptomy bywają mało charakterystyczne. Bardzo ważne, by jak najszybciej wychwycić pierwsze sygnały udaru słonecznego u dziecka. Po jakim czasie dochodzi do porażenia? Niestety szybciej niż u osoby dorosłej. Dziecko bardzo szybko się odwadnia. Staje się apatyczne i senne albo płaczliwe i rozdrażnione ze względu na bóle i zawroty głowy. Inne objawy udaru słonecznego u dziecka to:

Jeśli podejrzewasz udar słoneczny u dziecka, kiedy udać się do lekarza? Jak najszybciej. Jeśli objawy są nasilone, należy wezwać pomoc, a do czasu przybycia służb schładzać dziecko i nawadniać. Schładzanie organizmu nie powinno być zbyt radykalne, by nie wywołać szoku termicznego.

Ze starszymi dziećmi warto porozmawiać, co to jest udar słoneczny i jak się przed nim chronić, by pamiętały o noszeniu nakrycia głowy w upalne dni czy o odpowiednim nawadnianiu podczas kolonii.

Jak leczyć udar słoneczny w domu? W przypadku łagodnych objawów dobrze sprawdzi się odpoczynek w chłodnym miejscu i chłodne okłady. Należy pić dużo wody, aby nawodnić organizm, uzupełniać elektrolity i unikać wychodzenia na nasłonecznioną przestrzeń.

Chociaż są grupy osób bardziej narażone na wystąpienie porażenia słonecznego, to może ono dotknąć każdego. Aby nie dopuścić do wystąpienia objawów udaru słonecznego, warto pamiętać o kilku zasadach:

Przy okazji zawsze w słoneczne dni warto pamiętać o stosowaniu kremu z filtrem UV.

Skutkami nieleczonego udaru słonecznego lub zbyt późnego wdrożenia leczenia może być niewydolność nerek, wątroby lub innych kluczowych organów, trwałe uszkodzenie mięśnia sercowego, zaburzenia ze strony układu oddechowego. W skrajnych przypadkach udar słoneczny może doprowadzić do śpiączki lub śmierci.

Udar słoneczny może prowadzić do zasłabnięcia, które z kolei może spowodować uraz. Może również wiązać się z koniecznością pobytu w szpitalu. Indywidualna polisa na życie przydaje się w wielu sytuacjach, kiedy dojdzie do uszczerbku na zdrowiu na skutek nieszczęśliwego wypadku, w razie pobytu w szpitalu, a nawet śmierci ubezpieczonego jako forma zabezpieczenia finansowego dla najbliższych. Korzystając z kalkulatora ubezpieczeń na życie, porównasz ceny różnych wariantów. Jeśli jesteś pracodawcą i zadbasz o grupowe ubezpieczenie na życie dla swoich pracowników, umożliwisz im skorzystanie z ochrony na dobrych warunkach.