Pracownicze Plany Kapitałowe – czym są, ile można zaoszczędzić, jak zrezygnować?

W Polsce istnieje wiele sposobów na oszczędzanie pieniędzy na przyszłość. Jednym z rządowych programów, który ma na celu zapewnić spokojną emeryturę są Pracownicze Plany Kapitałowe. Co to jest, ile można zaoszczędzić oraz jak złożyć rezygnację, aby nie odkładać w ten sposób środków na przyszłość? Sprawdź.

Pracownicze Plany Kapitałowe, w skrócie PPK, to specjalnie opracowany system oszczędzania, który angażuje zarówno pracowników, pracodawców, jak i budżet państwa w odkładanie pieniędzy na przyszłość. Został wprowadzony w 2019 roku, jednak zmiany dotyczące jego funkcjonowania, wdrażane były stopniowo.

Oszczędności w PPK biorą się z trzech źródeł:

Składki na PPK trafiają na specjalny rachunek, który jest założony w wybranej instytucji finansowej, np. banku. Tak jak w przypadku tradycyjnego konta, otrzymasz indywidualny numer rachunku i dane do logowania się, aby sprawdzić jego stan. Ograniczone są jednak możliwości co do wpłat oraz wypłat.

Zgodnie z założeniem, PPK polega na oszczędzaniu pieniędzy aż do osiągnięcia 60. roku życia. Można jednak zrezygnować z tej formy odkładania środków na przyszłość nieco wcześniej, nawet jeśli zebrała się tam już jakaś kwota. Niestety w praktyce wszystkie pieniądze nie są zwracane automatycznie, ponieważ rachunek dalej istnieje, bez konieczności dokonywania wpłat. Można jednak zwrócić się z wnioskiem o tzw. zwrot środków z PPK, tylko trzeba liczyć się z tym, że nie zostanie wypłacona pełna kwota oszczędności. Więcej na temat rezygnacji z PPK przeczytasz w dalszej części artykułu.

Pracownicze Plany Kapitałowe powstały po to, aby zwiększyć bezpieczeństwo finansowe Polaków oraz pomnażać prywatne oszczędności na emeryturę. Ma to być dodatkowa ochrona, która objęta jest osoby w wieku emerytalnym. Jednocześnie niesie za sobą konsekwencje gospodarcze. Pierwotnie PPK zakładało również silny lokalny rynek kapitałowy oraz podniesienie poziomu majątków Polaków. Trudno jednak ocenić w tej chwili efekty.

Zarządzanie PPK polega na dopełnieniu wszelkich formalności, a także informowaniu na bieżąco pracowników, z jakich możliwości mogą skorzystać. Trzeba zatem zadbać o odpowiednie procedury w działach kadrowo-finansowych. Na rynku są też dostępne szkolenia dla pracodawców z zasad funkcjonowania programu, aby zarządzenie PPK było łatwiejsze. W praktyce, obowiązek dotyczy podpisania dwóch umów: o zarządzanie PPK z wybraną instytucją finansową oraz o prowadzenie PPK na rzecz indywidualnego rachunku pracownika.

Umowa o zarządzanie PPK może być podpisana np. z towarzystwem funduszy inwestycyjnych, powszechnym towarzystwem emerytalnym lub zakładem ubezpieczeń. Ważne, aby konkretna firma była wpisana do ewidencji PPK. Wybór zależy wyłącznie od preferencji konkretnego przedsiębiorstwa i/lub pracowników. Trzeba ocenić, jakie są warunki zarządzania środków gromadzonych na indywidualnym rachunku.

Umowa o prowadzenie PPK trzeba zawrzeć po upływie trzeciego miesiąca od momentu zatrudnienia. Termin to 10. dzień miesiąca następującego po tym okresie.  Warto wspomnieć, że za brak utworzenia PPK w przedsiębiorstwie grozi kara grzywny.

Regularnie wprowadzane są Pracownicze Plany Kapitałowe - od kiedy działają one w konkretnych przedsiębiorstwach? Oto lista terminów:

Jak widzisz, nawet najmniejsze przedsiębiorstwa zostały objęte obowiązkiem wstąpienia do programu PPK, terminy są zatem wiążące. Najlepiej poprzedzić cały proces konsultacjami w sprawie wyboru konkretnej instytucji finansowej, z którą będzie zawarta umowa.

Wiesz już, czy PPK jest obowiązkowe dla pracodawcy oraz pracownika. Przed przystąpieniem do programu warto przeanalizować, czy jest to dla Ciebie opłacalne. Pamiętaj o tym, że z oszczędzania zawsze można zrezygnować, tak samo jak i wrócić do wpłat na indywidualny rachunek bankowy. Dużą zaletą jest to, że w ramach PPK nie musisz gromadzić aż 2% ze swojego miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku mniejszej wypłaty może to być minimum 0,5%. Z kolei pracownik, według ustawy, musi dokonywać wpłaty w wysokości minimum 1,5%. Do tego dochodzą jeszcze dodatkowe środki, co łącznie może przekładać się nawet na oszczędzanie miesięcznie 8% wynagrodzenia + płatność ze strony budżetu państwa.

Co ważne, wszystkie oszczędności zebrane na rachunku PPK są indywidualne i należą wyłącznie do Ciebie jako pracownika. To także kapitał, który ma charakter dziedziczny. Tak naprawdę nie trzeba się zajmować formalnościami związanymi z PPK. Obowiązki pracodawcy są w tym zakresie znacznie szersze, więc w praktyce wystarczy być zatrudnionym w firmie na podstawie umowy o pracę czy też zlecenie. Ważne jest jednak to, aby były odprowadzane obowiązkowe składki na ubezpieczenie społeczne do ZUS-u.

Warto pamiętać, że jednorazowa wypłata jest zwolniona z 19% podatku tylko wtedy, kiedy nie przekroczy 25% zgromadzonych środków. W innym przypadku, trzeba się z tego rozliczyć.

Wiesz już co to jest Pracowniczy Plan Kapitałowy oraz jak działa w firmie. Dużym plusem jest to, że właściwie każdy może przystąpić do takiego programu, a niewielkie kwoty automatycznie odkładają się na indywidualnym rachunku. Nie trzeba zatem pamiętać o przelewach. Składki na PPK co miesiąc są wspierane przez kwoty z budżetu państwa oraz pracodawcę. Łatwe jest także sprawdzenie, jak wygląda aktualne saldo. Wybrana instytucja finansowa powinna udostępnić dane do systemu, w którym szybko zweryfikujesz odłożone oszczędności.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi co do tego, czy PPK się opłaca. Warto przeprowadzić samodzielnie kalkulację. Wystarczy zgromadzić takie informacje jak aktualny wiek oraz emerytalny, wynagrodzenie brutto, a także określić wpłaty pracownika, pracodawcy oraz państwa. Z tego wynika, że Pracownicze Plany Kapitałowe działające u młodego pracownika (ok. 28-30 lat) przy zarobkach 6000 złotych brutto, mogą przełożyć się nawet na ok. 200 000 złotych zgromadzonych środków w wieku 60 lat.

Nie jest to jednak program bez wad. Trzeba pamiętać o tym, że:

Co ciekawe, instytucje finansowe, które przystąpiły do tego programu, przedstawiają wiele plusów PPK. Informacja dla pracowników o tym, że mogą oszczędzać pieniądze na swoją przyszłość, umożliwiają kreowanie lepszego wizerunku pracodawcy. Wśród pracowników są jednak zwolennicy i przeciwnicy tego rozwiązania. Często rezygnują z takiego sposobu oszczędzania ze względu na wcześniejsze fundusze emerytalne takie jak OFE, które zostało zlikwidowane. Z powodu obaw przed powtórzeniem się takiej sytuacji — fundusz pracowniczy nie jest tak popularny, jak zakładano na początku.

Ważne jest to, aby jako pracodawca przystąpić do zawarcia umowy o PPK w ustalonym terminie. Brak takiego zobowiązania przekłada się na karę grzywny w wysokości od 1 000 do 1 000 000 złotych (!).

Niestety PPK ma też swoje wady. Teoretycznie jest możliwość wypłaty zgromadzonych środków, ale tylko w określonej sytuacji będą one wynosić 100%. Do dyspozycji są trzy opcje: wypłata jednorazowa, ratalna oraz w formie świadczenia małżeńskiego. Warto też wiedzieć, że wypłata środków z PPK może nastąpić w wyjątkowych sytuacjach, np. w związku z poważnym zachorowaniem lub na wkład własny mieszkania (z obowiązkiem zwrotu). Nie jest to jednoznaczne z otrzymaniem wszystkich zgromadzonych środków.

W podstawowej wersji, czyli oszczędzaniu do 60. roku życia, 25% łącznej kwoty jest wypłacane na rachunek uczestnika PPK, pozostałe 75% będzie miało charakter ratalny (minimum 120 wypłat). W przypadku mniejszej liczby rat, konieczne będzie zapłacenie podatku Belki od ewentualnego zysku wypracowanego przez fundusz. Dodatkowo, można skorzystać z całkowitej wypłaty zgromadzonych środków, ale tylko z obowiązkiem zapłacenia podatku od zysku.

Wypłata z PPK, zgodnie z założeniem programu, powinna nastąpić po ukończeniu 60. roku życia. Wcześniejsze wycofanie środków wiąże się zatem z zapłaceniem podatku dochodowego, obniżeniem kwoty o wpłaty dokonywane przez państwo oraz odprowadzeniem 30% na rzecz ZUS.

Pracownicy w wieku od 18 do 55 lat są zapisywani do PPK automatycznie. Nie trzeba jednak kontynuować oszczędzania pieniędzy na przyszłość w taki sposób. Można złożyć rezygnację, aby z wypłaty nie były potrącane środki. Wystarczy wypełnić specjalny druk "Deklaracja o rezygnacji z dokonywania wpłat do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK)" oraz złożyć go u swojego pracodawcy. Możesz to zrobić w każdej chwili, nawet przed przystąpieniem Twojej firmy do PPK. Wtedy nie zostanie Ci założony indywidualny rachunek bankowy, na którym będą gromadzone pieniądze.

Warto zaznaczyć, że rezygnacja z PPK ma charakter terminowy. Obowiązuje 4 lata, dlatego po tym czasie, trzeba ponownie złożyć wniosek. Oznacza to, że co 4 lata od 1 kwietnia, Twój pracodawca dokonuje ponownych wpłat na konto PPK, dlatego warto o tym pamiętać, jeśli chcesz zrezygnować z PPK.

PPK nie jest jedyną formą oszczędzania pieniędzy na przyszłość. Sprawdź też polisy na życie, które mają funkcję inwestycyjną w naszym kalkulatorze ubezpieczeń, w placówce lub spytaj konsultanta infolinii.