ABS – co to jest? Jak działa w praktyce?

Współczesne samochody mają coraz to nowsze rozwiązania, które mają przyczynić się do większego bezpieczeństwa na drodze. Niektóre systemy włączają się automatycznie, na co kierowca nie ma w praktyce wpływu. Jednym z nich jest ABS. Co to jest, jaki ma wpływ na hamowanie oraz kiedy jest niezbędny? Sprawdzamy.

ABS — co to za skrót? Pod tymi tajemniczymi literami kryje się nazwa Antiblockiersystem albo anti-lock braking system. Pierwsza z nich wywodzi się z języka niemieckiego, a druga z angielskiego. Każda z nich jednak dotyczy tego samego zagadnienia. System ABS od wielu lat jest wykorzystywany w układzie hamulcowym, aby zapobiegać blokowaniu kół w momencie hamowania. 

Pierwsze wzmianki o ABS pojawiają się już w pierwszej połowie XX wieku, kiedy system ten miał na celu wspomóc pracę pilotów podczas lądowania samolotu. Za ten innowacyjny wtedy projekt odpowiedzialna była francuska firma Gabriel Vosin. W motoryzacji system zaczął być popularny dzięki Mercedes-Benz, choć pierwszy samochód z systemem zapobiegającym blokowaniu się kół pojawił się w 1966 roku dzięki brytyjskiej firmy Jensen. Wprowadziła ona na rynek coupe z oznaczeniem FF. Początkowo ABS dotyczył wyłącznie tylnej osi, a konkretniej chodzi tu o rozwiązanie stosowane w cennikach Cadillaca, jednak później pojawiły się także modele obsługujące wszystkie cztery koła. Te dotyczyły Chryslera. W praktyce, w tym samym czasie, marka Mercedes-Benz współpracowała nad systemem elektrohydraulicznym wraz z firmą Teldix, która później stała się własnością marki Bosch. 

W 1978 roku, czyli 12 lat po zaprezentowaniu pierwszego auta z ABS-em, Mercedes-Benz wprowadził masowo na rynek motoryzacyjny samochody z tym systemem. Działał on w pełni elektronicznie, na czym bardzo zależało inżynierom. Cały proces ABS spoczywał na czujnikach, które były zamontowane przy każdym kole. Początkowa nazwa handlowa ABS to Anti Bloc System. 

Pojawienie się ABS w samochodzie okazało się ogromnym przełomem w zakresie bezpieczeństwa. Miał on zapobiegać blokowaniu kół i automatycznie monitorować zmiany w prędkości obrotowej każdego z nich. Jednocześnie komputer miał kontrolować ciśnienie w układzie hamulcowym, kiedy prędkość dynamicznie się zmniejszała podczas hamowania. Do tej pory nikt na masową skalę nie wyprodukował podobnie działającego systemu. 

Pierwszy ABS w samochodzie trafił do Mercedesa Klasy S (W 116), a po dwóch latach był standardowym wyposażeniem we wszystkich modelach tej marki. Inni producenci stopniowo wprowadzali system do swoich pojazdów, proponując go opcjonalnie. Pierwsze rozwiązania fizycznie były dość ciężkie, ważyły ponad 6 kilogramów. Z biegiem czasu masa ta jednak się obniżała, ze względu na nowsze komponenty.

Cały proces wprowadzania ABS na rynek motoryzacyjny został skwitowany wprowadzeniem przepisu przez Parlament Europejski, który zaznacza, że wszystkie auta dopuszczone do ruchu po 1 maja 2004 roku mają być obowiązkowo wyposażone w system blokowania kół w momencie hamowania.

Wiesz już, co to ABS i jak wygląda jego historia. Zastanawiasz się pewnie jeszcze, jak działa. Wynika to bezpośrednio z jego budowy, dlatego przybliżmy Ci ten temat.  

System ABS zbudowany jest z kilku elementów. Pierwszym z nich jest modulator ciśnienia wraz z zaworami i sterownikiem elektronicznym, który ma na celu odpowiednio rozdzielać ciśnienie płynu hamulcowego do poszczególnych kół podczas naciśnięcia pedału hamulca przez kierowcę. Kolejnym elementem jest czujnik prędkości obrotowej. To bardzo ważny komponent, który automatycznie sprawdza pracę kół, a konkretniej, poślizg każdego z nich. Informacje te przesyłane są do sterownika, który również jest elementem całego układu ABS. Analizuje on sygnał, który odczytywany jest przez czujniki, a także koryguje siłę hamowania. 

Jak to wygląda? Kiedy sensor wyczuje, że może dojść do poślizgu, przekazuje informacje do sterownika. Ciśnienie w danym kole zostanie zredukowane poprzez modulator ciśnienia, a następnie ponownie zwiększone, kiedy auto odzyska przyczepność. Odpowiedzialny za to jest modulator.

Czy system ABS włącza się sam? Nie do końca. Wszystko działa automatycznie i błyskawicznie, jednak aby do tego doszło, kierowca musi wcisnąć hamulec.
Tylko wtedy samochód z ABS-em może poprawnie regulować ciśnienie płynu hamulcowego dla poszczególnych kół.

System ABS powstał po to, aby zapobiegać blokowaniu kół oraz zapewnić przyczepność na zakrętach, kiedy kierowca używa hamulca przy jednoczesnym zachowaniu tego samego kierunku jazdy. Przy niekorzystnych warunkach, nie trzeba korzystać z hamowania pulsacyjnego. Samochód jest na tyle stabilny, że łatwiej jest nim manewrować i skorygować tor jazdy. W pewnych przypadkach ABS może skrócić drogę nagłego zatrzymywania auta, jednak jest to traktowane jako skutek uboczny, a nie główny cel.

Anti-Lock Breaking System ma na celu poprawić warunki bezpiecznego, nagłego zatrzymywania auta, ale nie został stworzony do skrócenia drogi hamowania. Warto wziąć to pod uwagę i zachowywać pełną czujność. Kiedy kierowca nie potrafi wykonać manewru w kryzysowym momencie, system ABS stanowi swojego rodzaju wsparcie.

Zaletą systemu ABS jest jego błyskawiczne działanie. To zasługa sensorów, które kontrolują przez cały czas prędkości obrotowe każdego z kół. Odczyt informacji od razu trafia do pozostałych elementów systemu, które reagują w ułamku sekundy. Właśnie dlatego znacznie łatwiej jest pokonać zakręt przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych, np. kiedy pada deszcz albo śnieg. Żadne koło nie ulegnie zablokowaniu, a kierowca może utrzymać poślizg każdego z kół, niezależnie od swojego doświadczenia za kierownicą. Oczywiście ABS przydaje się także podczas tradycyjnej jazdy i w razie konieczności nagłego zatrzymania auta na prostej drodze. Zapobiega to także uszkodzeniom opony. Zablokowanie kół, kiedy asfalt jest suchy, może przełożyć się na jej zniszczenie. Z kolei w mokrych warunkach, kiedy pada deszcz lub śnieg, droga hamowania znacznie się wydłuża, kiedy koła są zablokowane.

Uszkodzenia mechaniczne niestety są słabą stroną czujników ABS, a to ze względu na ich umiejscowienie. Drgania podwozia, dynamiczna jazda czy wymagające warunki w terenie mogą przyczynić się do zużycia komponentów. W dodatku jesienią i zimą nie pomagają woda oraz sól. Warto na bieżąco sprawdzać, jak działa system ABS oraz czy czujniki poprawnie odczytują prędkość obrotową koła. Okazuje się, że sensory mogą błędnie przekazywać informacje do innych elementów ABS, co w praktyce przełoży się na niepoprawne działanie i dyskomfort podczas jazdy.

Ze względu na to, że czujniki ABS mają zastosowanie nie tylko w tym systemie, ale także ESP i ASR, warto kontrolować ich działanie. Poprawiają komfort oraz dynamikę jazdy. W fazie rozruchu na Twojej konsoli najpewniej włączy się kontrolka ABS, która po chwili gaśnie. Oznacza to, że z samochodem wszystko jest w porządku. Jeśli jednak nie znika, może okazać się, że system ABS jest uszkodzony. Częstym objawem, że coś dzieje się z czujnikiem, jest też blokada kół podczas zwalniania auta oraz zapisanie kodu błędu. Może również ulec uszkodzeniu, kiedy wystąpiła awaria innych systemów w pojeździe. Na bieżąco kontroluj to, co dzieje się podczas jazdy, aby szybko zareagować. 

Co może doprowadzić do uszkodzenia czujnika? Przykładowe przyczyny to przerwanie się przewodów, zwarcie albo mechaniczne uszkodzenie koła sygnałowego. Warto też zwrócić uwagę na zanieczyszczenia sensorów, które sprawdzisz fizycznie. Do określenia problemów z ABS, przyda się sprawdzenie przewodów czujnika oraz odczyt pamięci błędów modułu sterującego. W tym celu najlepiej wybrać się do sprawdzonego mechanika, bo wykrycie usterki nie jest proste.  

Natomiast jeśli zastanawiasz się, jak odpowietrzyć hamulce z ABS, bez odpowiedniego przygotowania i doświadczenia nie warto zabierać się za to samodzielnie. Należy zacząć od pompy hamulcowej, a następnie koła lewego przedniego, prawego przedniego, prawego tylnego i lewego tylnego. Samodzielne odpowietrzanie bez doświadczenia grozi uszkodzeniami układu. Przykładowo, niebezpieczny dla auta jest spadek poziomu płynu znajdującego się w zbiorniku. Kiedy pompa będzie pracowała zbyt długo, może dojść do przegrzania urządzenia.

Warto wspomnieć, że pojawienie się na rynku motoryzacyjnym ABS miało bezpośredni wpływ do rozwoju innych komponentów. Pod koniec XX wieku powstała np. kontrola trakcji ASR, która działała przy zastosowaniu czujników ABS. Podobnie jest z EBS, czyli elektronicznym systemem sterowania układem hamulcowym.

System ten jest jednak zabroniony w wielu kategoriach wyścigowych. Stosuje się go głównie w samochodach użytkowych, produkowanych na dużą skalę. Używany jest tylko w niewielu kategoriach sportowych, szczególnie w takich, w których są mniej doświadczeni kierowcy. Czy system ABS nie jest zatem skuteczny i odpowiednio bezpieczny? 

Jest wiele spekulacji na ten temat, pojawiają się nawet stwierdzenia, że nic nie zastąpi doświadczenia i szybkiej reakcji kierowcy. Nowoczesne systemy ABS działają efektywnie, zarówno dla doświadczonych, jak i mniej doświadczonych kierowców. Osoba, która przez długi czas jeździ za kierownicą, może oczywiście zatrzymać samochód bez aktywnego ABS-u z krótszą drogą hamowania, niż w aucie z tym systemem. Warto jednak zaufać producentom samochodów, aby mieć większe wsparcie ze strony elektronicznych układów. 

Trzeba też wspomnieć, że wyścigi wyczynowe różnią się od prowadzenia samochodu na drogach użytkowych. Jak każde rozwiązanie mające zapewnić bezpieczeństwo, ma swoich zwolenników oraz przeciwników. Podobnie jest z pasami czy poduszkami, które w nielicznych przypadkach mają nieprzewidziane negatywne skutki uboczne. Już od samego początku, ABS ma na celu zwiększyć bezpieczeństwo na drodze, szczególnie podczas poślizgu. 

W CUK Ubezpieczenia możesz liczyć nie tylko na obowiązkową polisę OC, ale także szersze zakresy ochrony, które mają pomóc Ci w trudnych sytuacjach. Nagła awaria na drodze? Zarysowanie auta na parkingu? Sprawdź polisy komunikacyjne za pomocą kalkulatora online, w placówce CUK oraz telefonicznie.