Dobrowolne ubezpieczenia - grupa ubezpieczeń, w których obowiązuje zasada swobody umowy, co oznacza, że klient decyduje się na nie z własnej woli. Dobrowolne ubezpieczenia to więc takie, które nie wynikają z mocy prawa, a z indywidualnej chęci klienta ich zawarcia. Przeciwieństwem są ubezpieczenia obowiązkowe. Taki podział wynika z ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o działalności ubezpieczeniowej.
Na rynku dostępny jest szeroki wachlarz dobrowolnych ubezpieczeń np. na życie, zdrowotne, mieszkaniowe, komunikacyjne (m.in. autocasco), NNW, OC w życiu prywatnymj, podróżne, techniczne (ubezpieczenie maszyn), transportowe itd. W Polsce istnieje więcej ubezpieczeń dobrowolnych niż obowiązkowych. Wykupienie ubezpieczenia, do którego obliguje prawo, nie wyklucza możliwości zawarcia dobrowolnej umowy. To szansa na maksymalne dopasowanie warunków polisy do indywidualnych potrzeb.
Przykładowo, Katarzyna jest architektem i prowadzi duże biuro projektowe, więc zobligowana jest do wykupieniaobowiązkowej polisy odpowiedzialności cywilnej architekta. Minimalna suma gwarancyjna w przypadku takiego ubezpieczenia to 50 000 euro. Katarzyna wie jednak, że podstawowa polisa może nie pokryć roszczeń klientów, spowodowanych np. błędem w projekcie architektonicznym dużego osiedla. Zdecydowała się więc na dobrowolne ubezpieczenie OC zawodowej, w ramach którego samodzielnie ustaliła interesującą ją sumę gwarancyjną.