Co to jest holter i kiedy się go zakłada?

W diagnostyce wielu schorzeń kardiologicznych ważną rolę odgrywa nieinwazyjne monitorowanie pracy serca lub ciśnienia tętniczego, które umożliwia holter. Co to za urządzenie i jak działa? Wiele osób może dziwić fakt, że nie jest ono używane wyłącznie w warunkach ambulatoryjnych. Z powodzeniem może być podłączane w domu, jednak pod nadzorem lekarza prowadzącego. Co to jest holter, jakie są jego rodzaje i jak poprawnie go używać? W naszym artykule znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tego zagadnienia.

Holtery to urządzenia medyczne służące do ciągłego monitorowania parametrów organizmu, dostępne w różnych wariantach, w zależności od rodzaju badania i celu diagnostycznego. Najczęściej spotykane są holtery EKG, rejestrujące rytm serca, oraz holtery ciśnieniowe, które mierzą zmienność ciśnienia tętniczego w ciągu doby. 

Holter EKG pozwala na wykrycie arytmii lub innych zaburzeń pracy serca, natomiast holter ciśnieniowy pomaga zdiagnozować nadciśnienie, niedociśnienie lub ocenić skuteczność leczenia. Badanie może zlecić lekarz rodzinny lub specjalista (np. kardiolog), a samo założenie urządzenia i przeprowadzenie diagnostyki odbywa się w placówkach medycznych pod nadzorem wykwalifikowanego personelu.

Jak już wspomnieliśmy, istnieją dwa główne rodzaje holterów. Różnią się one przeznaczeniem i konstrukcją, ale oba umożliwiają precyzyjną diagnostykę w warunkach codziennego życia pacjenta. Poniżej przedstawiamy ich charakterystykę. 

Holter EKG – zakłada się go, gdy istnieje podejrzenie zaburzeń rytmu serca, takich jak arytmia, migotanie przedsionków czy bloki serca, lub w przypadku objawów takich jak kołatanie serca, zawroty głowy, omdlenia czy bóle w klatce piersiowej. Umożliwia on także ocenę skuteczności leczenia farmakologicznego lub wszczepionego rozrusznika serca.

Holter ciśnieniowy (ABPM) – stosuje się, aby zdiagnozować nadciśnienie tętnicze, niedociśnienie, nadciśnienie „białego fartucha” czy ocenić ciśnienie nocne. Zakładany jest u pacjentów z niestabilnym ciśnieniem krwi lub w celu monitorowania skuteczności terapii. Oba rodzaje holterów stosuje się wtedy, gdy jednorazowe badania nie wystarczają do postawienia diagnozy.

Badanie holterem EKG polega na monitorowaniu pracy serca przez 24 godziny lub dłużej w warunkach codziennych, bez konieczności ciągłego przebywania w szpitalu czy przychodni. Na początku lekarz lub wykwalifikowany personel medyczny przykleja na klatce piersiowej pacjenta kilka elektrod, które są podłączone do małego urządzenia rejestrującego. Jest ono lekkie i można nosić je na pasku lub przypięte do ubrania. 

Pacjent prowadzi także dziennik, zapisując godziny wystąpienia objawów, takich jak np. kołatanie serca. W czasie badania można wykonywać większość codziennych aktywności, ale należy unikać kąpieli i intensywnego pocenia się – mogłoby to przeszkodzić w pracy elektrod. Po zakończeniu rejestracji urządzenie jest zwracane do placówki medycznej, gdzie dane są analizowane przez lekarza w celu wykrycia ewentualnych zaburzeń rytmu serca.

Holter ciśnieniowy składa się z mankietu zakładanego na ramię, który automatycznie pompuje powietrze w regularnych odstępach czasu oraz małego urządzenia rejestrującego, noszonego na pasku lub przypiętego do ubrania. Badanie trwa zwykle 24 godziny, podczas których sprzęt mierzy ciśnienie krwi zarówno w dzień, jak i w nocy. 

Pacjent powinien prowadzić dziennik aktywności i objawów, a na czas badania wykonywać codzienne czynności z podłączonym holterem. Jak spać, by zapewnić właściwy odczyt urządzenia? To częste pytanie dotyczące tego zagadnienia. Otóż ważne jest, aby podczas snu ułożyć się w pozycji, która nie zakłóci pracy mankietu, najlepiej na plecach lub boku, unikając nacisku na ramię z aparatem.

Skierowanie na badanie holterem może wystawić zarówno lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), jak i lekarz specjalista, na przykład kardiolog. Decyzja o zleceniu tego typu diagnostyki opiera się na ocenie stanu zdrowia pacjenta oraz występujących objawów sugerujących potrzebę monitorowania pracy serca lub ciśnienia krwi. Warto pamiętać, że lekarz POZ ma możliwość kierowania pacjentów na różnorodne badania diagnostyczne, w tym na badanie holterem, w ramach świadczeń gwarantowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

Holter zakłada wykwalifikowany personel medyczny, zazwyczaj pielęgniarka lub technik diagnostyki medycznej, w placówkach mających odpowiednie wyposażenie. Proces zakładania obejmuje przygotowanie pacjenta (np. oczyszczenie skóry w przypadku holtera EKG), właściwe umieszczenie elektrod lub mankietu oraz zaprogramowanie urządzenia do rejestracji danych zgodnie z zaleceniami lekarza.

To właśnie personel, który przeprowadza badanie, decyduje, gdzie przykleja się elektrody holtera w przypadku danego pacjenta. Jednak zawsze będziae to obszar usytuowany w obrębie klatki piersiowej, aby umożliwić dokładny zapis aktywności elektrycznej serca lub ciśnienia, dostosowany do anatomii i specyficznych potrzeb diagnostycznych konkretnej osoby.

Czas użytkowania jest niezwykle ważny w przypadku takich badań jak holter. Ile się nosi to urządzenie, aby odczyt był prawidłowy? Zwykle przez 24-48 godzin, choć w niektórych przypadkach, zwłaszcza w diagnostyce schorzeń przewlekłych, czas ten może być wydłużony do kilku dób. To, ile dni nosi się holter, jest uzależnione od indywidualnych potrzeb pacjenta i zaleceń specjalisty. Na ostateczny czas wpływa przede wszystkim rodzaj holtera i cel badania  – standardowe monitorowanie rytmu serca czy ciśnienia krwi najczęściej wymaga jednego lub dwóch dni rejestracji.

Przed przystąpieniem do badania warto pamiętać, że ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza może zadecydować o tym, czy holter wykryje arytmię lub inne nieprawidłowości w pracy serca. Aby odpowiednio się przygotować:

Istnieje kilka zasad, których należy przestrzegać, zakładając do badania holter. Co można robić, a czego nie? O tym na pewno poinformuje Cię lekarz specjalista. Jednak już teraz warto przyswoić kilka kluczowych wskazówek przed przystąpieniem do tego typu diagnostyki. Oto najważniejsze z nich:

Aby sprawdzić, czy holter działa, należy upewnić się, że elektrody (przy holterze EKG) lub mankiet (przy holterze ciśnieniowym) są prawidłowo zamocowane, a urządzenie sygnalizuje pracę (np. diodą LED). Manometr powinien pompować mankiet w regularnych odstępach, a elektrody nie powinny się odklejać. Jeśli zauważysz brak sygnału, uszkodzenia przewodów lub inne nieprawidłowości, skontaktuj się z placówką wykonującą badanie. Warto także prowadzić dziennik objawów, by zweryfikować ich zapis w urządzeniu.

Zastanawiasz się, jak samemu założyć holter ciśnieniowy lub zdjąć holter EKG? Nie rób tego, jeśli nie będzie takiej konieczności! Samodzielne zdejmowanie holtera bez konsultacji z lekarzem jest niewskazane. Urządzenie musi być prawidłowo umieszczone, aby zapewnić wiarygodne wyniki badania. 

Założenie holtera, szczególnie EKG, wymaga odpowiedniego rozmieszczenia elektrod, co powinien wykonać wykwalifikowany personel medyczny. W przypadku holtera ciśnieniowego można go założyć samodzielnie, jeśli urządzenie zostało wcześniej skonfigurowane przez specjalistów. Zdejmowanie holtera po zakończonym badaniu należy przeprowadzać zgodnie z zaleceniami lekarza.

Włączanie i wyłączanie holtera EKG jest najczęściej automatyczne, skonfigurowane przez technika medycznego. Po podłączeniu elektrod urządzenie zaczyna rejestrować dane, a pacjent nie musi niczego uruchamiać ręcznie. Wyłączenie następuje po zakończeniu badania, gdy urządzenie jest zwracane do placówki.

Holter ciśnieniowy jest zwykle zaprogramowany tak, aby automatycznie włączać się w określonych odstępach czasu do pomiaru ciśnienia. Pacjent nie powinien samodzielnie wyłączać ani resetować urządzenia. W razie problemów należy skontaktować się z placówką, która przeprowadza badanie.

Masz już holter EKG i zastanawiasz się, jak odczytać wyniki? Nie musisz się tym przejmować – o wszystko zadba Twój lekarz prowadzący. Dane z holtera są odczytywane i analizowane przez specjalistę za pomocą zaawansowanego oprogramowania. Holter EKG rejestruje zapis pracy serca, a holter ciśnieniowy – zmienność ciśnienia krwi. Wyniki nie są interpretowane przez pacjenta; lekarz ocenia je w kontekście objawów i zapisków z dziennika aktywności. Twoim zadaniem jest wyłącznie noszenie sprzętu i stosowanie się do zaleceń lekarskich.

Prawidłowy wynik badania holterem zawsze zależy od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta, a interpretacja odczytów jest zadaniem lekarza specjalisty. Oto przybliżone wskazania:

Epizody obniżenia ST w zapisie holtera mogą świadczyć o niedokrwieniu mięśnia sercowego, często związanym z chorobą niedokrwienną serca lub zwiększonym zapotrzebowaniem na tlen. Aby jednak precyzyjnie określić przyczynę tych zmian, konieczna jest dalsza diagnostyka, uwzględniająca historię choroby, objawy pacjenta oraz dodatkowe badania, takie jak test wysiłkowy czy echokardiografia. Do interpretacji wyników niezbędna jest konsultacja z kardiologiem, który oceni, czy zmiany te mają charakter klinicznie istotny.

Artefakty w holterze to zakłócenia w zapisie badania, które nie odzwierciedlają rzeczywistej pracy serca. Mogą wynikać z błędów technicznych, takich jak niewłaściwe rozmieszczenie lub odklejenie elektrod, a także z manipulowania urządzeniem przez pacjenta. Określenie „liczne artefakty” oznacza nieprawidłowo zarejestrowane dane, co może utrudniać interpretację wyników. Aby ich uniknąć, należy przestrzegać zaleceń dotyczących obsługi holtera.

Echo serca i holter to dwa różne badania diagnostyczne, które mają inne zastosowania, dlatego nie można ich bezpośrednio porównywać. W związku z tym nie ma też sensu pytanie, które z nich jest lepsze. Lekarz kardiolog decyduje o tym, w jakim kierunku powinna zmierzać diagnostyka danego pacjenta. Choć często badania te się uzupełniają, echo serca bywa lepsze do oceny strukturalnych problemów narządu, a holter do monitorowania jego pracy w dłuższym okresie. Podsumowując:

Koszt badania holterem zależy od jego rodzaju oraz lokalizacji przeprowadzenia procedury. W Polsce ceny prywatnych badań holterem EKG wahają się od około 110 zł do 350 zł, ze średnią około 210 zł. Holter ciśnieniowy (ABPM) oscyluje zwykle w podobnym przedziale cenowym. Warto jednak pamiętać, że oba badania mogą być refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) po uzyskaniu odpowiedniego skierowania od lekarza. W takim przypadku badanie jest dla pacjenta bezpłatne. 

Czasem dobrze będzie też sprawdzić, ile kosztuje holter ekg prywatnie, ponieważ może okazać się, że jest to stawka warta uiszczenia – szczególnie wtedy, gdy termin wizyty na NFZ jest dla nas zbyt odległy. Inną opcją, o której często zapominamy, jest również wykupienie prywatnego pakietu ubezpieczenia zdrowotnego, które umożliwi wykonywanie takich badań w ramach opłacanego miesięcznie abonamentu. 

Jedną z najważniejszych kwestii dotyczących omawianego zagadnienia jest to, czy powszechne ubezpieczenie zdrowotne może pokryć koszt badania holterem. Otóż tak – jest ono refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, jednak czas oczekiwania na przeprowadzenie wymaganych procedur może być długi. W przypadku diagnostyki chorób kardiologicznych każdy dzień ma znaczenie! Właśnie dlatego warto rozważyć ubezpieczenie zdrowotne indywidualne prywatnie. Dzięki niemu zyskujesz:

Po przeczytaniu naszego artykułu wiesz już, jak działa holter, jak się ubrać i czego unikać, by diagnostyka przebiegała prawidłowo. Troska o swoje zdrowie i wczesne wykrywanie chorób to gwarancja długiego i szczęśliwego życia. Na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń już dziś wykup ubezpieczenie na życie, które zapewni ochronę Tobie i Twoim bliskim. W CUK znajdziesz bogatą ofertę polis już od 28 zł miesięcznie! 

Jeśli jesteś pracodawcą i szukasz korzystnej oferty dla swoich pracowników, sprawdź także: grupowe ubezpieczenie na życie. Dzięki polisie zakupionej w naszej multiagencji zyskujesz: