Co to jest gruczolak przysadki mózgowej i jak się go leczy?

Szukasz informacji na temat gruczolaka przysadki mózgowej? Objawy tej zazwyczaj łagodnej zmiany w mózgu mogą nie pojawiać się wcale, a o jej istnieniu pacjent dowiaduje się „przy okazji”, wykonując badanie obrazowe zlecone z innych powodów. W innych przypadkach diagnozuje się go na podstawie specyficznych symptomów oraz badań. Z tego tekstu dowiesz się m.in., co to jest gruczolak przysadki mózgowej, jak go zdiagnozować, leczyć oraz jakie są rokowania.

Czy gruczolak przysadki to nowotwór? Tak, jednak zmiany te rzadko przyjmują postać złośliwą i z reguły nie dają przerzutów do innych narządów. To najczęściej łagodny guz, występujący w przysadce mózgowej. Jest statystycznie najczęściej pojawiającą się zmianą w tej części mózgu. Stanowi 10-15% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych. 

Gruczolak przysadki mózgowej pochodzi z komórek gruczołowych przysadki mózgowej, która jest odpowiedzialna za produkcję hormonów, wpływających na wzrost, metabolizm, rozmnażanie czy pracę innych gruczołów, takich jak np. tarczyca.

Gruczolaki mogą mieć postać małych lub większych guzów. Jeśli zmiana ma średnicę poniżej 10 mm, mówi się o mikrogruczolaku. Jeśli natomiast jest większa, do czynienia mamy z makrogruczolakiem. Gruczolak nazywany olbrzymim jest kilkakrotnie większy od samej przysadki mózgowej i osiąga rozmiary powyżej 40 mm. 

Gruczolaki klasyfikuje się nie tylko ze względu na ich wielkość. Inny podział gruczolaków wynika z rodzaju hormonu, który produkują te guzy. Wyróżniono kilka rodzajów guzów ze względu na wydzielaną substancję:

W zależności od produkowanej substancji gruczolak przysadki mózgowej będzie dawał inne symptomy. Pojawiają się także guzy nieczynne hormonalnie.

Gruczolak przysadki mózgowej objawy może dawać różnorodne. Niektóre będą wynikały z ucisku dużej zmiany na inne struktury mózgowe, a inny obraz choroby pojawi się w związku z wydzielaniem lub niedostateczną produkcją hormonów.

To objaw gruczolaka przysadki mózgowej spowodowany jego wielkością, a raczej uciskiem dużego guza na inne części mózgu. Najczęstszymi objawami tzw. efektu masy są bardzo uporczywe, niereagujące na leki bóle głowy. Mogą to być także zaburzenia powstałe w związku z uciskiem na nerw wzrokowy w postaci np. podwójnego widzenia, zwężenia pola widzenia czy problemów z ostrością. Innym rodzajem objawów gruczolaka przysadki mózgowej są te wynikające z zaburzeń czynności nerwów czaszkowych. Wszystko w tym przypadku zależy od dokładnego położenia guza. Efektem jego pojawienia się może być np. opadająca powieka czy zaburzenia czucia twarzy.

Guz może wpływać na nadmierne wydzielanie danego hormonu lub na produkcję ich w niedostatecznej ilości. Oba scenariusze mogą powodować objawy. 

Gruczolak przysadki mózgowej, który produkuje zbyt dużą ilość hormonu wzrostu, powoduje akromegalię. To przerost kości i tkanek miękkich, w efekcie czego dochodzi do m.in. powiększenia dłoni, stóp czy żuchwy. 

Nadmierne wydzielanie adrenokortykotropiny powoduje z kolei chorobę Cushinga. Prowadzi ona do otyłości, cukrzycy, nadciśnienia czy osteoporozy. 

Objawem gruczolaka przysadki mózgowej, który wpływa na zaburzenia wydzielania prolaktyny, może być m.in. niepłodność, zaburzenia miesiączkowania czy mlekotok u kobiet, a także zaburzenia erekcji oraz powiększeniem gruczołów piersiowych u mężczyzn. 

Guz może także powodować wydzielanie zbyt dużej ilości TSH, czyli tyreotropiny, co w efekcie prowadzi do nadczynności tarczycy i daje objawy charakterystyczne dla tego zaburzenia.

Medycyna nie znalazła do tej pory jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Niektóre czynniki mogą sprzyjać rozwojowi gruczolaka przysadki mózgowej. Są to:

Samo rozpoznanie objawów nie jest wystarczające, by postawić diagnozę. Konieczne będzie również wykonanie badań. Lekarz zleca:

Badanie krwi, mające na celu określenie poziomu wymienionych wyżej hormonów zleca się, by stwierdzić, czy guz jest aktywny hormonalnie.

W przypadku choroby Cushinga wykonuje się jeszcze dodatkowe badania, tzn.:

Guzami przysadki mózgowej zajmują się tzw. neuroendokrynolodzy, czyli endokrynolodzy, specjalizujący się w zaburzeniach neuroendokrynnych. Jeśli wykryty gruczolak jest duży, większy niż 10 mm, zleca się konsultację okulistyczną, ze względu na duże prawdopodobieństwo uciskania nerwu wzrokowego. 

Samo leczenie guza przysadki wymaga współpracy kilku specjalistów. Zaangażowany może być nie tylko endokrynolog, ale i neurolog, neurochirurg, a nawet radioonkolog i onkolog medyczny.

Wszystko zależy od rodzaju gruczolaka, tego, czy jest on czynny hormonalnie oraz, czy zagraża  zdrowiu, np. może spowodować utratę wzroku. Proces leczenia guza obejmuje hormonoterapię, operację, a czasem wymagane jest również przeprowadzenie radioterapii. Ten ostatni sposób leczenia jest wprowadzany, gdy z jakiegoś powodu nie można przeprowadzić operacji lub guz ma charakter nawracający.

Najczęściej gruczolaki, które łatwo jest wyleczyć farmakologicznie, to te, które produkują prolaktynę. Skuteczność przyjmowania hormonów w tym przypadku wynosi według niektórych doniesień nawet 90%. 

Łatwo jest całkowicie wyleczyć niewielkie guzy, które produkują hormon wzrostu, a także te wydzielające kortykotropinę. W tych przypadkach procedura obejmuje zazwyczaj farmakoterapię oraz czynności operacyjne. Gruczolaki pozostałe mogą nie być wyleczone trwale, a nawrót pojawia się z reguły w okresie 4–8 lat po resekcji. 

Leczenie operacyjne gruczolaka przysadki mózgowej polega na usunięciu go przy użyciu mikroskopu operacyjnego przez przewód nosowy i zatokę klinową. Taki sposób postępowania jest wykorzystywany w 95% przypadków. Jest bardzo skuteczny i jednocześnie bezpieczny.

Jak wiesz, gruczolak przysadki mózgowej rzadko przyjmuje postać złośliwego nowotworu. Zmiany są w większości przypadków łagodne, guzy rosną powoli. Rokowania, o ile gruczolak jest wcześnie zdiagnozowany i odpowiednio leczony, są pozytywne. Jedynie u ok. 30% pacjentów, którym usunięto zmianę, guz odrósł. 

Jeśli gruczolak jest bezobjawowy, zaleca się jego obserwację. Badania wykonuje się co pół roku przez dwa lata. Jeśli po 5 latach takiej kontroli gruczolak nie zmieni ani trochę swojej wielkości, można zakończyć regularną obserwację. Czasami nieleczony gruczolak może ulec martwicy. Istnieje także ryzyko krwotoku, którego efektem może być utrata wzroku, zaburzenia czynności podwzgórza czy niedoczynność przysadki mózgowej.

Główną funkcją przysadki mózgowej jest wydzielanie hormonów, które mają wpływ na wiele procesów fizjologicznych. Starania o dziecko może utrudnić szczególnie guz prolaktynowy. Objawem gruczolaka przysadki mózgowej tego typu jest m.in. obniżone libido, zaburzenia miesiączkowania, nieregularne cykle, a nawet cykle bezowulacyjne. Wszystko to może utrudnić zajście w ciążę, a czasem nawet prowadzić do niepłodności.

Na rynku ubezpieczeniowym znajdziesz produkty, które są częścią polis na życie. To ubezpieczenia na wypadek nowotworu, które obejmują również w wielu przypadkach niezłośliwe guzy przysadki mózgowej. By przekonać się o tym, czy dany produkt ubezpieczeniowy zapewnia także pomoc w przypadku zdiagnozowania gruczolaka przysadki mózgowej, przeczytaj Ogólne Warunki Ubezpieczenia, czyli dokument opisujący warunki umowy. 

Zakres polisy jest różny w zależności od oferty. Z reguły ubezpieczenie na wypadek gruczolaka przysadki mózgowej pokrywa badania diagnostyczne, a także zapewnia świadczenie, które pacjent może przeznaczyć np. na leczenie. Czasem dostępna jest także druga opinia medyczna, czyli możliwość konsultacji diagnozy czy sposobu leczenia u innego specjalisty, czy zespołu ekspertów. Niektóre polisy obejmują również pomoc psychologa czy assistance, zapewniające pomoc w życiu codziennym. 

Wartym uwagi produktem ubezpieczeniowym jest ubezpieczenie lekowe, które jest najczęściej dodatkiem do ubezpieczenia zdrowotnego. Polisa wspomoże Cię, szczególnie jeśli będziesz musiał podjąć leczenie farmakologiczne w związku z wykryciem gruczolaka. Więcej na temat tego produktu przeczytasz tu: co to jest ubezpieczenie lekowe?

W sytuacji, gdy guz przysadki jest złośliwy, przydać się może również ubezpieczenie od niezdolności do pracy. Polisa ta zapewnia finansowe wsparcie towarzystwa w razie całkowitej niemożności podejmowania zarobkowego zajęcia.

Wszystko zależy od sumy ubezpieczenia, którą ustala się przed podpisaniem umowy. Widełki, w przypadku ubezpieczeń na wypadek nowotworu, przewidywane przez towarzystwa są przeróżne. Jedna firma może przewidywać sumę od 40 tys. do 1 mln zł, inna z kolei 10 tys. do 2 mln zł. Ubezpieczyciele przewidują różne sposoby wypłacania świadczenia. Na przykład suma ubezpieczenia za leczenie specjalistyczne może wynosić 25% sumy ubezpieczenia za zdiagnozowanie choroby.