Możliwe zmiany w ubezpieczeniu pojazdów wolnobieżnych!

Ministerstwo Finansów przygotowało nowe wytyczne w ramach projektu nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK, a także Ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Maszyny, takie jak koparki i spycharki mają nie być już traktowane jako pojazdy według zakresu nowej definicji. Tak radykalna zmiana w obrębie ustawy o ubezpieczeniach wzbudza wiele kontrowersji. Przyjrzyjmy się zatem bliżej propozycjom, które mogą wejść w życie 23 grudnia 2023 roku. 

Zgodnie z zapisami Kodeksu drogowego pojazd wolnobieżny to: „pojazd silnikowy, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, z wyłączeniem ciągnika rolniczego”. (Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym).

Pojazdy wolnobieżne zaliczają się do specjalnej kategorii. Mogą bowiem poruszać się po drogach publicznych bez homologacji, tablic i dowodu rejestracyjnego. Tę definicję, w praktyce, spełniają m.in. maszyny rolnicze, takie jak: kombajny zbożowe, samojezdne kosiarki, opryskiwacze czy sieczkarnie. Ponadto zalicza się do nich też rozmaite maszyny leśne i budowlane oraz wózki transportowe, a więc także koparkę i spycharkę.

Zgodnie z nowym projektem Ministerstwa Finansów, z definicji pojazdów mechanicznych mają zostać usunięte pojazdy wolnobieżne. Maszyny o maksymalnej masie netto większej niż 25 kg i maksymalnej prędkości konstrukcyjnej większej niż 14 km/h zgodnie z projektem znalazłyby się odtąd poza zakresem pojęcia pojazdu mechanicznego. Konsultacje publiczne wykazały jednak, że Polska Izba Ubezpieczeń, Komisja Nadzoru Finansowego, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny oraz Rzecznik Finansowy oceniają ten pomysł negatywnie.

Zgodnie z Ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych, osoby używające pojazdów wolnobieżnych w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego nie mają obowiązku ubezpieczania maszyn rolniczych od odpowiedzialności cywilnej, poruszając się tylko na terenie gospodarstwa. Jeśli jednak zdecydują się wyjechać nimi na drogi publiczne w celach komunikacyjnych, będą już musiały wykupić OC. Prawo dopuszcza tu możliwość zawarcia polisy krótkoterminowej na co najmniej 3 miesiące.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku maszyn budowlanych użytkowanych jedynie na placu budowy, bez wyjeżdżania na drogi publiczne – jeśli nowelizacja ustawy dojdzie do skutku, nie będą musiały posiadać już OC. Można je jednak ubezpieczyć np. na polisie firmowej w ramach ochrony majątku przedsiębiorstwa.

Proponowane zmiany, z pewnymi wyjątkami, mają wejść w życie 23 grudnia 2023 r. Jeśli dojdą do skutku, to ubezpieczenie koparki lub spycharki może nie być już obowiązkowe. Z pewnością wywoła to jednak spore zamieszanie na rynku ubezpieczeń! W związku z rozwiązaniem umów ubezpieczeniowych w przypadku pojazdów wolnobieżnych na mocy ustawy, zakłady ubezpieczeń będą zobowiązane nie tylko poinformować o tym ubezpieczających, ale także zwrócić im składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia.

Co więcej, w projekcie nowelizacji ustawy pojawił się też zapis, zgodnie z którym przy ustalaniu wysokości składki za ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych nie uwzględnia się narodowości ich posiadacza, jego poprzedniego miejsca zamieszkania lub siedziby ubezpieczonego. Dyrektywa komunikacyjna zakazuje jednak dyskryminacji ze względu na państwo zamieszkania, a nie ze względu na miejsce zamieszkania. Zdaniem KNF może to znacznie utrudniać właściwą taryfikację OC komunikacyjnego uwzględniającą różnice np. w poziomie ryzyka wynikającego z ruchu na terenach wiejskich i miejskich.

Polska Izba Ubezpieczeń zauważa, że pojazdy wolnobieżne, takie jak np. koparki i spycharki, najczęściej pełnią podwójną funkcję – środka transportu i maszyny, poruszając się także po drogach publicznych. Stwarza to ryzyko wyrządzenia szkody w związku ze swoim ruchem. Ponadto posiadacze pojazdów wolnobieżnych mogą nie być zainteresowani zawarciem dobrowolnego ubezpieczenia OC z tytułu posiadania takich pojazdów. Wówczas osoby poszkodowane w związku z ruchem tych pojazdów mogłyby dochodzić odszkodowania wyłącznie od posiadacza pojazdu wolnobieżnego.

Rozwiązanie to generuje także ryzyko negatywnych skutków społecznych. Ubezpieczający może nie mieć dostatecznej wiedzy o tym, że jego umowa została rozwiązana z mocy prawa. Bez innego dobrowolnego ubezpieczenia OC będzie zatem zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej w związku z ruchem pojazdu wolnobieżnego z własnych środków finansowych.

Najważniejszym zagrożeniem związanym z proponowaną nowelizacją jest jednak to, że takie pojazdy, jak koparka czy spycharka po wprowadzeniu do ruchu mogą w trakcie pracy lub przemieszczania się wyrządzić ogromne szkody. Brak OC w tym przypadku będzie skutkował sporymi komplikacjami w dochodzeniu odszkodowania.