Ubezpieczenie na pierwsze ryzyko – system, w którym suma ubezpieczenia ustalana jest przez ubezpieczającego. Wyznaczana jest poprzez ustalenie szacowanej wysokości maksymalnej szkody, jaka może powstać wskutek jednego zdarzenia losowego, które jest objęte polisą ubezpieczeniową. Ubezpieczając majątek na pierwsze ryzyko określa się, jak wysoką stratę może ponieść ubezpieczony jednorazowo.
System ten sprawdza się jeżeli przyjmiemy, iż ryzyko wystąpienia całkowitej utraty mienia jest praktycznie żadne, a suma ubezpieczenia może być mniejsza niż wartość majątku. Jeśli szkody poniesione wskutek jednego zdarzenia przewyższą zadeklarowaną sumę, różnicę będzie musiał pokryć ubezpieczony z własnych środków pieniężnych. Ubezpieczenie na pierwsze ryzyko stosuje się najczęściej w ubezpieczeniach od kradzieży z włamaniem i rabunku. System ten sprawdza się, kiedy ryzyko kradzieży całego majątku jest znikome.
Przykładowo, w mieszkaniu Katarzyny znajdują się cenne przedmioty, które łatwo wynieść podczas włamania. Ich łączna wartość wynosi 30 tys. złotych. Właśnie taka suma zostanie wpisana w umowę, gdy Katarzyna wykupi ubezpieczenie. Im mniejsza suma ubezpieczenia, tym niższy koszt polisy. Jeśli złodzieje ukradną przedmioty warte 25 tys. złotych, ubezpieczyciel wypłaci dokładnie taką samą kwotę. W sytuacji, gdy skradzione mienie będzie warte np. 35 tys. złotych, towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci tylko 30 tys. złotych. Ubezpieczenie na pierwsze ryzyko opłaca się przede wszystkim, gdy odnosi się do ruchomości domowych lub asortymentu w magazynie małych firm (np. przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną.