Wymiana paska rozrządu — odpowiadamy na najważniejsze pytania

Powszechne myślenie o konstrukcji pojazdu sprowadza się do uznania priorytetowej roli silnika. Oczywiście, jest to najważniejszy element samochodu — bez niego poruszanie się autem przypominałoby to, które kojarzymy z popularnej kreskówki o jaskiniowcach, czyli stopami po podłożu! Aby utrzymać silnik w dobrym stanie, należy regularnie przeprowadzać kontrole, a także zwracać uwagę na wszystkie części umożliwiające jego pracę — np. pasek rozrządu.

Awaria silnika jest tą, która obarczy nas najwyższymi kosztami naprawy. Może do tego doprowadzić wiele czynników, między innymi zerwanie paska rozrządu. Jego odpowiednie działanie wypływa bowiem na całą pracę silnika. Do czego służy rozrząd i jakie mogą być konsekwencje zaniedbania jego wymiany? Na te i pokrewne pytania postaramy się dokładnie odpowiedzieć w poniższym artykule.

Głównym zadaniem paska rozrządu jest przenoszenie napędu z wału korbowego na wałek lub wałki rozrządu, których ilość zależy od budowy jednostki napędu. Mechanizm rozrządu może też napędzać pompę cieczy chłodzącej, oleju i wytrysku wysokiego ciśnienia. Odpowiednie działanie tego elementu wpływa więc na funkcjonowanie cylindrów i całego silnika.

Pasek rozrządu to gumowy element, który odpowiada za otwieranie i zamykanie zaworów dolotowych i wylotowych. Pierwsze z nich wpuszczają powietrze do cylindrów, gdzie dochodzi do wybuchów określonych dawek paliwa — tak powstaje energia. W drugiej kolejności otwierane są zawory wylotowe. Dzięki nim cylindry opróżniają się z powstałych spalin. Proces ten musi być dobrze zsynchronizowany. Nawet niewielkie opóźnienia mogą spowodować poważne awarie.

Wiele osób nie zastanawia się, gdzie jest rozrząd w samochodzie i co to właściwie jest, powierzając te kwestie mechanikowi. Warto jednak zwracać na to uwagę, ponieważ przeoczenie drobnej usterki może doprowadzić do naprawdę dużej awarii. Wymiana paska rozrządu może być konieczna nawet w przypadku nowych i właściwie eksploatowanych aut.

Pasek rozrządu jest widoczny gołym okiem po otwarciu maski auta, jednak często należy w tym celu zdemontować lub odgiąć plastikowe osłony. Znaczniej rzadziej wymagane jest zastosowanie podnośnika lub kanału, które umożliwią dostęp do silnika. Do paska rozrządu dostaniemy się, używając klucza nasadowego lub płaskiego. Pasek powinien chodzić równo. Nie może być wyszczerbiony ani postrzępiony na krawędziach — to podstawowe kryteria oceny jego stanu. Właśnie dlatego warto dokładnie przyjrzeć się temu, jaki wygląd ma guma.

Poszczególne części układu rozrządu mogą też dawać znać o tym, że są uszkodzone poprzez wydawanie charakterystycznych dźwięków, takich jak stukanie. Awarię łożyska rolki często rozpoznamy na przykład po specyficznym wyciu pojazdu podczas zwiększania obrotów silnika. Pasek rozrządu przede wszystkim należy wymieniać zgodnie z zaleceniami producenta samochodu, które znajdują się w jego instrukcji serwisowej.

Do awarii paska rozrządu dochodzi przeważnie w wyniku jego zużycia. Po zerwaniu elementu tłoki zderzają się z zaworami. Tylko w rzadkich przypadkach dochodzi do lżejszych uszkodzeń — np. samych prowadnic lub zaworów. Najczęściej skala zniszczeń układu korbowo-tłokowego jest tak duża, że naprawa rozrządu czy silnika jest zwyczajnie nieopłacalna — całość wymaga wymiany.

Podatne na awarie rozrządu są zwłaszcza nowoczesne kolizyjne silniki — jest to związane między innymi z ich wielkością oraz pomniejszoną pojemnością. Znacznie bardziej odporne na zerwanie paska rozrządu są stare bezkolizyjne silniki (ich tłoki po zerwaniu nie zderzały się z zaworami). Przyczyną awarii bywa wniknięcie niepożądanego obiektu (np. ziarna piasku) pod pasek, a także uszkodzenie łożyska rolki czy wyciek oleju. Wymiana rozrządu w każdym z tych przypadków będzie nieunikniona.

Jak wymienić pasek rozrządu? Najlepiej udać się z tym do mechanika. Zwykle nie jest to bowiem szybka i prosta naprawa — trwa od 2 do 3 godzin. Wymaga więc pozostawienia auta w warsztacie. Podobnie jak w przypadku wszelkich napraw i konserwacji, wszystko zależy od marki i specyfiki pojazdu. W niektórych modelach dostęp do paska rozrządu bywa na przykład znacznie ograniczony, co wydłuża pracę mechanika.

Ile kosztuje wymiana rozrządu? Jej koszt statystycznie waha się od 700 do 1500 złotych, choć możemy spotkać się także z wyższą bądź niższą opłatą. Koszt wymiany paska rozrządu w najprostszych modelach wyniesie maksymalnie 200 zł. Jednak w przypadku bardziej skomplikowanych silników możemy spodziewać się opłaty nawet do 1000 zł.

Na koszty naprawy wpływać mogą dodatkowe czynniki, takie jak lokalizacja i prestiż serwisu, w którym odbędzie się wymiana paska rozrządu. Cena może być uzależniona także od specyfiki budowy silnika. Do tego warto uwzględnić różnicę kwot w przypadku zakupu pojedynczego elementu lub zestawu z rolkami prowadzącymi i pompą wody.

Co ile trzeba wymienić rozrząd? Producenci precyzują terminy wymiany paska rozrządu na podstawie maksymalnego przebiegu oraz czasu eksploatacji elementu. Jest to wymagane nawet w przypadku rzadko używanych aut, ponieważ guma, z której został wykonany pasek, z czasem się starzeje i traci wytrzymałość.

Wymiana samego paska rozrządu powinna następować co około 5 lat lub co 150 tys. km. przebiegu w zależności od tego, co nastąpi pierwsze. Element należy wymienić także po każdym jego widocznym uszkodzeniu mechanicznym, zabrudzeniu olejem, smarem czy płynem chłodniczym. Choć wymiana całego rozrządu to już wyższa cena, będziemy musieli ją uwzględnić przy naprawach związanych z wymianą uszczelki pod głowicą, panewek oraz uszczelnień wału korbowego — specjaliści zalecają stosowanie jedynie nowych elementów.

Dla zapewnienia sobie bezpieczeństwa pasek rozrządu należy wymienić tuż po kupnie każdego auta używanego. Statystycznie konieczność wymiany następuje co 60-120 tysięcy kilometrów lub po 2-5 latach. Dokładny termin w każdym przypadku uzależniony jest jednak od rodzaju silnika oraz sposobu i techniki jazdy — szybkie i agresywne prowadzenie pojazdu również wpływa bowiem na żywotność paska rozrządu.